Dane rejestracyjne
Fundacja im. Władysława Orkana z siedzibą w Warszawie, adres: ul. Przeworskiej 5A lok. 27, 04-382 Warszawa; adres elektroniczny: biuro@fundacjaorkana.pl
Fundacja została wpisana w dniu 7 kwietnia 2014 r. do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem 0000504764; Numer statystyczny REGON Fundacji: 147181565; Numer identyfikacji podatkowej NIP: 5242768227.
– Fundacja prowadziła działalność gospodarczą w zakresie określonym w KRS według wpisu do rejestru przedsiębiorców.
– Fundacja nie posiada statusu Organizacji Pożytku Publicznego.
– Fundacja nie jest płatnikiem podatku VAT.
Fundacja im. Władysława Orkana nie jest instytucją obowiązaną w rozumieniu ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2018 r. poz. 723 ze zm.). Ponadto w roku 2022 wszelkie transakcje przeprowadzone przez Fundację były bezgotówkowe.
Zarząd:
Natalia Roszkowska – Założyciel i Prezes
Cele statutowe Fundacji
- Upowszechnianie wiedzy o życiu, działalności i twórczości Władysława Orkana − twórcy regionalizmu polskiego − oraz upowszechnianie osiągnięć artystycznych i cywilizacyjnych polskiej prowincji;
- Upowszechnienie rodzimych tradycji związanych z dziedzictwem kulturowym i ochroną twórczości artystycznej;
- Kreowanie warunków do dokształcania ustawicznego utalentowanej artystycznie i zdolnej naukowo młodzieży z rodzin będących w trudnej sytuacji życiowej;
- Chronienie narodowej spuścizny literackiej i teatralnej, muzycznej, audiowizualnej, szczególnie regionalnej;
- Stwarzanie warunków do rozwoju czytelnictwa, upowszechnianie i promocja czytelnictwa, szczególnie na wsi i w małych miasteczkach;
- Wspieranie rozwoju wydawnictw, wartościowej literatury, ochrony księgozbiorów, muzealnictwa oraz wszelkich form rozwoju intelektualnego mieszkańców małych ośrodków;
- Kształtowanie postaw społecznych w zakresie edukacji kulturalnej, medialnej i ekologicznej;
- Inicjowanie akcji na rzecz mediacji społecznych, praw konsumentów i wolontariatu;
- Aktywizacja społeczna osób starszych i niepełnosprawnych;
- Przeciwdziałanie wykluczeniu, w tym cyfrowemu, osób mieszkających na wsi i w małych miasteczkach (przede wszystkim dzieci i młodzieży oraz osób starszych);
- Propagowanie tradycyjnych wyrobów i produktów regionalnych;
- Korzystanie z doświadczeń państw Unii Europejskiej w zakresie polityki regionalnej, rozwoju wspólnot lokalnych i etnicznych;
- Promowanie współpracy kulturalnej pomiędzy narodami słowiańskimi;
Realizacja celów statutowych
Fundacja realizuje swoje cele poprzez:
- Nagradzanie osób i instytucji zasłużonych dla idei rozwoju kultury i sztuki tworzonej w środowiskach lokalnych, regionalnych, małomiasteczkowych i na wsi, realizujących cele Fundacji;
- Współdziałanie z organami władzy samorządowej i państwowej, stowarzyszeniami kulturalnymi, bibliotekami, domami kultury, muzeami, instytucjami naukowymi, środkami społecznego komunikowania a także osobami prawnymi i fizycznymi, których działalność wiąże się z działalnością statutową Fundacji;
- Inicjowanie i prowadzenie muzeów edukacyjnych, muzeów biograficznych, muzeum etnograficznych, galerii sztuki oraz instytutów badawczych;
- Prowadzenie badań naukowych w zakresie dorobku kulturalnego środowisk lokalnych, regionalnych i polonijnych;
- Kreowanie i sponsorowanie przedsięwzięć pożytecznych dla idei Fundacji;
- Tworzenie warunków do uzyskania pomocy finansowej, rzeczowej lub organizacyjnej w zakresie inicjatyw osób wykluczonych na wsi (w tym dzieci i młodzieży oraz osób starszych) zmierzających do ich rozwoju intelektualnego, kulturalnego i zawodowego;
- Wydawanie książek i czasopism o charakterze naukowym, literackim
i kulturalnym, także w nowych formach cyfrowych i w formatach przystosowanych do korzystania przez osoby niepełnosprawne; - Nagrywanie filmów oraz dokonywanie rejestracji muzycznych i audiowizualnych, także w formatach przystosowanych do korzystania przez osoby niepełnosprawne;
- Opiniowanie projektów legislacyjnych rządowych i samorządowych związanych z działalnością Fundacji;
- Organizowanie i finansowanie kursów, szkoleń, staży, a także sympozjów, konferencji naukowych i imprez kulturalnych;
——————–
Wybrana działalność Fundacji, współpraca Fundacji z Instytucjami Kultury lub podmiotami zewnętrznymi w ramach obowiązującego statutu w 2022 roku:
Wydarzenie: Wydanie pracy pt. „Medalierstwo w służbie dworu elektorskiego
i królewskiego Augusta II Wettyna. Funkcje propagandowe medali z lat 1694-1733.
Współpraca: Projekt finansowany ze środków Fundacji PZU
Rola Fundacji Orkana: Realizacja i rozliczenie projektu w latach 2021-2022, w tym m.in.: fotoskład, korekta, obróbka zdjęć, redakcja, przygotowanie i druk publikacji, reklama, spotkania autorskie.
O wydarzeniu:
Zadanie pt. „Wydanie pracy pt. Medalierstwo w służbie dworu elektorskiego
i królewskiego Augusta II Wettyna. Funkcje propagandowe medali z lat 1694-1733″ dotyczącej mecenatu artystycznego króla polskiego i elektora saskiego ma na celu popularyzację mało znanego, lecz niezwykle cennego i jak dotąd przez nikogo szczegółowo opracowanego źródła historycznego do dziejów Polski w czasach saskich jakim są oryginalne XVII i XVIII-wieczne medale wybijane na bezpośrednie zlecenie Wettyna. Mimo licznych publikacji naukowych na temat mecenatu artystycznego Augusta II Wettyna nie powstało jak dotąd żadne odrębne opracowanie poświęcone spuściźnie medalierskiej pozostałej po tym monarsze. Praca niniejsza ma tę właśnie istniejącą lukę wypełnić. Przypomnieć należy jednocześnie, iż w 2020 roku przypadła 350 rocznica narodzin Fryderyka Augusta Wettyna (późniejszego Augusta II Wettyna). Jest to jeden z powodów dla których warto aby praca ta została wydana drukiem jako pokłosie wspomnianej rocznicy.
Głównym celem zadania pt. „Wydanie pracy pt. Medalierstwo w służbie dworu elektorskiego i królewskiego Augusta II Wettyna. Funkcje propagandowe medali z lat 1694-1733” jest poszerzenie i wzbogacenie dotychczasowych ustaleń dotyczących niektórych aspektów mecenatu artystycznego Wettyna oraz ich popularyzacja podczas spotkań autorskich, spacerów historycznych śladami Augusta II Wettyna
w Warszawie i wykładów dla studentów Uniwersytetów III Wieku w Warce i Górze Kalwarii.
Wydana praca prócz zapełnienia wspomnianej luki w historiografii dotyczącej niezwykle ciekawego aspektu mecenatu artystycznego Augusta II Wettyna służyć będzie pomocą studentom historii sztuki piszącym różnego rodzaju prace komparatystyczne mające na celu wykazanie związków między różnymi dziełami sztuki z epoki oraz studentom historii np. podczas zajęć z zakresu Nauk Pomocniczych Historii podczas których numizmatyka również jest szczegółowo omawiana.
Na projekcie skorzystają Młodzież (13-18 lat), Dorośli (osoby w wieku produkcyjnym / aktywne zawodowo), Seniorzy (osoby w wieku emerytalnym
/ poprodukcjnym / 60+). Dla wymienionych grup dedykowane będą spotkania autorskie, spacery historyczne śladami Augusta II Wettyna i wykłady dla studentów Uniwersytetów III Wieku w Warce i Górze Kalwarii. Wydana praca pt. Medalierstwo
w służbie dworu elektorskiego i królewskiego Augusta II Wettyna. Funkcje propagandowe medali z lat 1694-1733 będzie także prezentowana na stoiskach Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria oraz wydawnictwa Mazowiecka Oficyna Wydawnicza podczas różnego rodzaju targów turystycznych i targów książki
o zasięgu wojewódzkim i ogólnokrajowym. Stąd potencjalny krąg odbiorców będzie bardzo szeroki.
Zadanie skierowane będzie także do innych odbiorców do których zaliczyć należy zawodowych historyków zajmujących się badaniem dziejów panowania Augusta II Wettyna, znawców medalierstwa i twórców fachowych katalogów medali zawierających prócz danych podstawowych (waga, materiał, średnica krążka) również informacje na temat programu artystycznego medalu i historii jego powstania, studentów historii i historii sztuki piszących różnego rodzaju prace komparatystyczne z zakresu historii sztuki bądź studiujących Nauk Pomocnicze Historii.
Autor za główny cel zadania „Wydanie pracy pt. Medalierstwo w służbie dworu elektorskiego i królewskiego Augusta II Wettyna. Funkcje propagandowe medali z lat 1694-1733” przyjął próbę odnalezienia wcześniejszego bądź powstałego równolegle z medalem dzieła sztuki: malarstwa, grafiki, rzeźby i medalierstwa stanowiącego wzorzec i źródło inspiracji dla twórcy numizmatu. Mimo, iż było to zadanie bardzo pracochłonne podczas pisania książki w wielu wypadkach udało się taki wzorzec odnaleźć. O wartości pracy świadczy także fakt, iż niewielki procent ustaleń zawartych w rozprawie został opublikowany w wysoko punktowanych recenzowanych periodykach naukowych z listy B Ministra Szkolnictwa Wyższego
i Nauki takich jak „Przegląd Nauk Historycznych Uniwersytetu Łódzkiego”. Wydana praca prócz zapełnienia wspomnianej luki w historiografii dotyczącej niezwykle ciekawego aspektu mecenatu artystycznego Augusta II Wettyna służyć będzie pomocą studentom historii sztuki piszącym różnego rodzaju prace komparatystyczne mające na celu wykazanie związków między różnymi dziełami sztuki z epoki oraz studentom historii np. podczas zajęć z zakresu Nauk Pomocniczych Historii podczas których numizmatyka również jest szczegółowo omawiana. Identyfikacja bezpośrednich źródeł inspiracji dla działających pod koniec XVII wieku i w pierwszej połowie XVIII wieku artystów pozwoli lepiej odpowiedzieć na pytanie, jak August
II Wettyn propagował własne, bezsprzeczne osiągnięcia polityczne, dyplomatyczne czy militarne. Z powyższym zagadnieniem bezpośrednio związana jest następna kwestia, mianowicie, czy i w jakim stopniu twórcy realizujący zamówienia dworu Wettynów czerpali z dostatecznie upowszechnionych w europejskiej ikonografii wzorców. Na ile natomiast w związku ze specyfiką ustrojową Rzeczpospolitej starali się nawiązywać do repertuaru symboli oraz sposobów uwieczniania sylwetki ludzkiej przychylnie przyjmowanych przez szlachtę.
Zadanie będzie promowane poprzez przekazanie publikacji do bibliotek posiadających przywilej posiadania egzemplarza obowiązkowego oraz poprzez jego reklamę w mediach społecznościowych. Wydana praca będzie również promowana podczas spotkań autorskich, wykładów historycznych na Uniwersytetach Trzeciego Wieku w Warce i Górze Kalwarii dotyczących problematyki medali Augusta
II Wettyna oraz spacerów historycznych po Warszawie z udziałem autora pracy.
Dzięki partnerstwu z Fundacją PZU publikacja zostanie wydana do końca maja 2022 roku.
——————–
Wydarzenie: Wydanie pracy pt. „Medalierstwo w służbie Augusta III Wettyna i Stanisława Leszczyńskiego. Funkcje propagandowe medali z lat 1719-1764”.
Współpraca: Projekt finansowany ze środków Fundacji PZU
Rola Fundacji Orkana: Realizacja i rozliczenie projektu w latach 2022-2023, w tym m.in.: fotoskład, korekta, obróbka zdjęć, redakcja, przygotowanie i druk publikacji, reklama, spotkania autorskie.
O wydarzeniu:
Głównym celem zadania pt. Wydanie pracy pt. „Medalierstwo w służbie Augusta III Wettyna i Stanisława Leszczyńskiego. Funkcje propagandowe medali z lat 1719-1764” jest poszerzenie i wzbogacenie dotychczasowych ustaleń dotyczących niektórych aspektów mecenatu artystycznego Augusta III Wettyna i Stanisława Leszczyńskiego. Do cech szczególnych zadania należy zaliczyć fakt, iż wzmiankowane zadanie stanowi próbę wypełnienia istotnej luki w historiografii polskiej i ważną kontynuację już wydanej pracy pt. „Medalierstwo w służbie dworu elektorskiego i królewskiego Augusta II Wettyna. Funkcje propagandowe medali z lat 1694-1733.
Zadanie pt. Wydanie pracy pt. „Medalierstwo w służbie Augusta III Wettyna i Stanisława Leszczyńskiego. Funkcje propagandowe medali z lat 1719-1764” dotyczącej mecenatu artystycznego króla polskiego – Augusta III Wettyna i jego największego politycznego oponenta i pretendenta do korony – Stanisława Leszczyńskiego ma na celu popularyzację mało znanego, lecz niezwykle cennego i jak dotąd przez nikogo szczegółowo opracowanego źródła historycznego do dziejów Polski w czasach saskich jakim są oryginalne XVIII-wieczne medale. Mimo licznych publikacji naukowych na temat mecenatu artystycznego Augusta III Wettyna i Stanisława Leszczyńskiego nie powstało jak dotąd żadne odrębne opracowanie poświęcone spuściźnie medalierskiej pozostałej po wymienionych osobistościach historycznych. Praca niniejsza ma tę właśnie istniejącą lukę wypełnić. Przypomnieć należy jednocześnie, iż w 2021 roku przypadła okrągła 325. rocznica narodzin Fryderyka Augusta II Wettyna (późniejszego Augusta III Wettyna).
Bezpośrednim celem zadania pt. Wydanie pracy pt. „Medalierstwo w służbie Augusta III Wettyna i Stanisława Leszczyńskiego. Funkcje propagandowe medali z lat 1719-1764” jest poszerzenie i wzbogacenie dotychczasowych ustaleń dotyczących niektórych aspektów mecenatu artystycznego drugiego Wettyna na tronie polskim i Stanisława Leszczyńskiego oraz ich popularyzacja podczas spotkań autorskich, spacerów historycznych śladami Augusta II Wettyna w Warszawie i wykładów dla studentów Uniwersytetów III.
Wydana praca prócz zapełnienia wspomnianej luki w historiografii dotyczącej niezwykle ciekawego aspektu mecenatu artystycznego Augusta III Wettyna i Stanisława Leszczyńskiego służyć będzie pomocą studentom historii sztuki piszącym różnego rodzaju prace komparatystyczne mające na celu wykazanie związków między różnymi dziełami sztuki z epoki oraz studentom historii np. podczas zajęć
z zakresu Nauk Pomocniczych Historii, podczas których numizmatyka również jest szczegółowo omawiana.
Na projekcie skorzystają: młodzież (13-18 lat), dorośli (osoby w wieku produkcyjnym / aktywne zawodowo), seniorzy (osoby w wieku emerytalnym / poprodukcjnym / 60+). Dla wymienionych grup dedykowane będą spotkania autorskie, spacery historyczne śladami Augusta III Wettyna i Stanisława Leszczyńskiego oraz wykłady dla studentów Uniwersytetów III Wieku w Warce. Wydana praca pt. „Medalierstwo w służbie Augusta III Wettyna i Stanisława Leszczyńskiego. Funkcje propagandowe medali z lat 1719-1764” będzie także prezentowana na stoiskach Towarzystwa Miłośników Góry Kalwarii i Czerska oraz wydawnictwa Mazowiecka Oficyna Wydawnicza podczas różnego rodzaju targów turystycznych i targów książki o zasięgu wojewódzkim i ogólnokrajowym.
Zadanie skierowane będzie także do innych odbiorców do których zaliczyć należy zawodowych historyków zajmujących się badaniem dziejów panowania Augusta III Wettyna i działalnością polityczną Stanisława Leszczyńskiego, znawców medalierstwa i twórców fachowych katalogów medali zawierających prócz danych podstawowych (waga, materiał, średnica krążka) również informacje na temat programu artystycznego medalu i historii jego powstania, studentów historii i historii sztuki piszących różnego rodzaju prace komparatystyczne z zakresu historii sztuki bądź studiujących Nauk Pomocnicze Historii.
Autor za główny cel zadania Wydanie pracy pt. „Medalierstwo w służbie Augusta III Wettyna i Stanisława Leszczyńskiego. Funkcje propagandowe medali z lat 1719-1764” przyjął próbę odnalezienia wcześniejszego bądź powstałego równolegle z medalem dzieła sztuki: malarstwa, grafiki, rzeźby i medalierstwa stanowiącego wzorzec i źródło inspiracji dla twórcy numizmatu. Mimo, iż było to zadanie bardzo pracochłonne podczas pisania książki w wielu wypadkach udało się taki wzorzec odnaleźć. O wartości pracy świadczy także fakt, iż niewielki procent ustaleń zawartych w rozprawie został opublikowany w wysoko punktowanym recenzowanym periodyku naukowym z listy czasopism naukowych Ministra Szkolnictwa Wyższego i Nauki o zasięgu ogólnopolskim. Mowa w tym miejscu o artykule pt. „Inspiracje graficzne Heinricha Paula Groskurta podczas tworzenia medalu koronacyjnego Fryderyka Augusta (Augusta III Wettyna) w 1734 roku” przyjętym pozytywnie i zakwalifikowanym przez redakcję i dwóch nieznaleźnych recenzentów zewnętrznych do druku w periodyku „Przegląd Nauk Historycznych Uniwersytetu Łódzkiego” (R. XX, nr 2 (2021, s. 211-232).
Wydana praca prócz zapełnienia wspomnianej luki w historiografii dotyczącej niezwykle ciekawego aspektu mecenatu artystycznego Augusta II Wettyna służyć będzie pomocą studentom historii sztuki piszącym różnego rodzaju prace komparatystyczne mające na celu wykazanie związków między różnymi dziełami sztuki z epoki oraz studentom historii np. podczas zajęć z zakresu Nauk Pomocniczych Historii podczas których numizmatyka również jest szczegółowo omawiana. Identyfikacja bezpośrednich źródeł inspiracji dla działających pod koniec XVII wieku i w pierwszej połowie XVIII wieku artystów pozwoli lepiej odpowiedzieć na pytanie, jak August III Wettyn i Stanisław Leszczyński propagowali własne, bezsprzeczne osiągnięcia polityczne, dyplomatyczne czy militarne.
Dzięki partnerstwu z Fundacją PZU publikacja zostanie wydana do końca czerwca 2023 roku.
——————–
Wydarzenie: Wydanie katalogu do wystawy: „Wielkanoc. Ikonografia współczesnych kart pocztowych”.
Współpraca: Polska Fundacja Kościuszkowska w Maciejowicach, Muzeum Niepodległości w Warszawie.
Rola Fundacji Orkana: Pomoc w przygotowaniu wydawnictwa, w tym m.in.: fotoskład, korekta, obróbka zdjęć, redakcja, przygotowanie i druk publikacji, reklama, spotkania autorskie.
O wydarzeniu:
Niezwykłym zainteresowaniem cieszyła się nasza wystawa świątecznych kart bożonarodzeniowych, jaką zorganizowaliśmy – wspólnie z Polską Fundacją Kościuszkowską – na zakończenie okresu karnawałowego (wernisaż 2 lutego 2022). Niematerialne dziedzictwo kulturowe, jakie staraliśmy się wydobyć z zapomnienia, z tego pięknego kiedyś zwyczaju składania sobie życzeń świątecznych oraz odzew autorów prezentowanych kart – stały u pomysłu powtórzenia wystawy niecałe trzy miesiące później. Tym razem jest to wystawa, i katalog, związane ze świętami Zmartwychwstania Pańskiego, z Wielkanocą.
W Muzeum Niepodległości posiadamy reprezentatywny zbiór kart świątecznych od XIX wieku, po czasy współczesne. W literaturze przedmiotu znaleźć możemy informacje, że pierwsza kartka pocztowa pojawiła się w 1842 roku za sprawą artysty o nazwisku Wiliam Egley. Pomysł szesnastolatka nie od razu został doceniony, choć wykorzystał go rok później Sir Henry Cole wysyłając życzenia do rodziny i znajomych. Przyjaciel inicjatora pomysłu szerszego wykorzystania projektu graficznego w składaniu życzeń, na awersie zamieścił wesoły rysunek przedstawiający ucztujące towarzystwo. John Callcot Hirsley – warto zapamiętać nazwisko tego angielskiego artysty, uchodzi on bowiem za pierwszego projektanta karty pocztowej. Trzeba dodać, że na angielskim rynku życzenia dotyczyły Świąt Bożego Narodzenia.
Z Anglii idea wysyłania krótkich informacji szybko przeniknęła do Niemiec, została rozwinięta i wzbogacona. Przyczyniła się do tego Niemiecka Konferencja Poczt prezentując taką możliwość na konferencji w Karlsruhe 30 listopada 1865. Początkowo pocztówki wysyłano podobnie jak listy, w kopertach – co czyni się niekiedy do dnia dzisiejszego. Niemieccy pocztowcy preferowali takie życzenia bez kopert nazywając je Postblatt (pocztowy listek). W 1869 roku wiedeński profesor Emanuel Hermann rozpoczął akcję promocji – mówiąc dzisiejszym językiem – porozumiewania się w oszczędny sposób, za pomocą listków-kart pocztowych. Tematyka tego nowego typu porozumiewania się zaczynała się rozszerzać: od życzeń świątecznych, życzeń imieninowych, po tematy patriotyczne. „Kurier Warszawski” pisał w 1881 roku, że rok wcześniej w Europie rozesłano 350 milionów kart pocztowych.
Moda trafiła też do Polski. W 1900 roku ogłoszono konkurs na nazwę tej nowej formy komunikacji: od niemieckiego „listka”, poprzez „liścik”, „otwartkę”, „pisankę”, po „pocztówkę”. Konkurs wygrał – Henryk Sienkiewicz, i tak już zostało. Wcześniej używano nazwy „listek” nie tylko na poczcie. Również literaci korzystając z krótkich form artystycznych nazywali swoją twórczość listkami. Chociaż niekiedy chodziło im wyłącznie o nazwę botaniczną (zob. Listki karpackie, Józefa Niwickiego wydane w 1873). W Polsce, pod zaborami, powstała swoista moda na pocztówki patriotyczne, gratulacje ślubne przesyłane z ikonografią patriotyczną, telegramy patriotyczne. Możemy je obejrzeć w albumie Powstanie Styczniowe wydanym w serii „Polskie Powstania Narodowe”.
Organizując wystawę kart świątecznych, Wielkanocnych, korzystamy ze zbiorów prywatnych oraz kolekcji muzealnych. Dla nas najważniejszą kategorią są zbiory zgromadzone w dziale Dokumentacji Życia Społecznego Muzeum Niepodległości. Skorzystaliśmy też z kolekcji Jana Rzeszotarskiego – dyrektora Muzeum Wsi Mazowieckiej oraz Joanny Gierczyńskiej z Muzeum Więzienia Pawiak. Katalog przedstawia wybrane przykłady z kilku poprzednich lat, typowe i charakterystyczne. Typologia tych obiektów wymaga jeszcze nieco przemyśleń teoretycznych, ale już na tym etapie możemy je podzielić na karty z elementami sakralnymi, religijnymi, karty z elementami ludowymi, z tradycją ustną oraz karty „świeckie” eksponujące obiekty wiosenne, motywy związane z pokarmami, itp.
W Muzeum Niepodległości mamy już kilka przykładów realizacji swoistego powrotu do źródeł zainteresowania artefaktami związanymi z życzeniami świątecznymi. „Historyczne i współczesne kartki świąteczne ze zbiorów Muzeum Niepodległości” – to tytuł wystawy jaką zorganizowaliśmy w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej (2 lutego 2021). Nie udało się dotąd wydać katalogu tej wystawy, chociaż jej szczegóły i wystąpienia przedstawiono w filmie zamieszczonym na muzealnym kanale YouTube. Rok wcześniej, również w atmosferze wymuszonej nieobecności szerszej widowni – spowodowanej pandemią, zamieściliśmy także w mediach społecznościowych cykl wykładów „Muzealna opowieść wigilijna”. Duża część tych prezentacji ilustrowana była kartami pocztowymi pozostającymi w zbiorach Muzeum Niepodległości. Jeśli choć w części spowodujemy nawrót do tradycji osobistych, indywidualnych form składania życzeń, nasza misja będzie wypełniona.
Tadeusz Skoczek
dyrektor Muzeum Niepodległości
redaktor publikacji
——————–
Wydarzenie: Wydanie publikacji pt.: „Stefan Starzyński – gospodarz stolicy w latach 1934–1939:.
Współpraca: Muzeum Niepodległości w Warszawie.
Rola Fundacji Orkana: Pomoc w wydaniu publikacji, w tym m.in.: fotoskład, korekta, obróbka zdjęć, redakcja, przygotowanie i druk publikacji, reklama, spotkania autorskie.
O wydarzeniu:
W ostatnich latach znacząco wzrosła wiedza o Warszawie i samym prezydencie miasta Stefanie Starzyńskim, jednak cały czas pozostaje niedosyt społeczny. Warszawa, jako stolica była od zawsze miastem ludzi napływowych, którzy tu się osiedlają, pragnąc polepszyć swoje warunki bytowe, kształcąc się i pracując. Nowi mieszkańcy miasta, ale też i ci, którzy tu mieszkają od kilkunastu lat lub od pokoleń, chcą pogłębiać wiedzę na temat stolicy oraz poznać jej historię. Przyczyną tego jest silna potrzeba identyfikacji z miastem, jego historią i kulturą.
Warszawa jawi się, jako miasto szczególnie doświadczone przez historię, wielokrotnie burzone, plądrowane i odbudowywane. To właśnie w historii miasta, mieszkańcy widzą jego duszę. Wiedza o tym jak wyglądała Warszawa przed II wojną światową, nakłada się na obraz Warszawy współczesnej. Mówiąc o Warszawie, nie sposób oddzielić sądów etycznych od rozważań na temat funkcjonalności stolicy, realiów związanych z zrządzaniem miasta, i to nie odnosi się tylko do współczesności.
Od momentu ogłoszenia w grudniu 1968 roku, przez redakcję „Życia Warszawy” ankiety „Jaka jesteś Warszawo”, po obecne czasy, najsilniej kojarzoną ze stolicą postacią historyczną jest marszałek Józef Piłsudski, drugi po Naczelniku Państwa jest właśnie Stefan Starzyński, który zazwyczaj w literaturze przedstawiany jest jako bohater września 1939 roku. Taki sam obraz prezydenta Starzyńskiego pojawia się bardzo często w czasie prowadzonych przez autorkę dyskusji z mieszkańcami, przy okazji organizowanych różnych spotkań historycznych. Dlatego też powstał pomysł przedstawienia Stefana Starzyńskiego jako gospodarza miasta w latach 1934−1939, ukazania jego pracy, dorobku i wysiłku, jaki włożył wraz ze swoimi współpracownikami w to, aby Warszawa zmieniła swoje oblicze.
Prezentowana książka powstała w bardzo trudnych warunkach, przypadających na okres panującej pandemii COVID–19. Na początku 2020 roku zostaliśmy zamknięci w swoich domach, w związku ze wzrostem zakażeń koronawirusem. W początkowym okresie pracowaliśmy niemalże wszyscy zdalnie, zostaliśmy odcięci zupełnie od możliwości korzystania z instytucji kultury czy ośrodków naukowych. Jak każda praca, również i naukowa była bardzo utrudniona, z powodów ograniczeń w korzystaniu z zasobów bibliotecznych i archiwalnych. Działalność badawcza została przeniesiona do Internetu, gdzie można było korzystać z cyfrowych zasobów różnego typu bibliotek czy instytucji naukowych.
Niniejsza publikacja jest pośrednio wynikiem wieloletnich badań naukowych prowadzonych przez autorkę na temat Warszawy, Zarządu m.st. Warszawy za czasów prezydenta Starzyńskiego oraz działalności przedwojennych towarzystw przyjaciół dzielnic stolicy, wspólnych losów Starzyńskiego i Lorentza. Cząstkowe wyniki badań publikowane były w artykułach: B. Michalec, Wrzesień 1939 z Targówkiem w tle, [w:] Był taki wrzesień, red. T. Skoczek, Muzeum Niepodległości, Warszawa 2019; B. Michalec, Połączone losy: Stefan Starzyński − prezydent Warszawy i prof. Stanisław Lorentz − dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, [w:] O Polskę, o Warszawę, o honor, o pamięć, red. B. Michalec, T. Skoczek, Warszawa 2019; B. Michalec, W cieniu prezydenta − Jan Pohoski, [w:] Wokół Akcji AB. Represje niemieckie w pierwszych latach okupacji, red. J. Gierczyńska, T. Skoczek, Muzeum Niepodległości w Warszawie, Warszawa 2020; B. Michalec, Więźniowie X Pawilonu w wojnie 1920 roku, [w:] Cytadela Warszawska w 1920 roku, red. T. Skoczek, J. Załęczny, Muzeum Niepodległości w Warszawie, Warszawa 2020 oraz zamieszczonych artykułów na łamach czasopism: B. Michalec, „Warszawa w kwiatach i zieleni” w latach 1935−1939, „Kronika Warszawy” 2017, nr 1; B. Michalec, Przedwojenny Annopol − miasto w mieście, „Stolica” 2019, nr 1−2; B. Michalec, Stefan Starzyński w kampanii wyborczej, „Niepodległość i Pamięć” 2020, r. 27, nr 70.
Ponadto autorka przeprowadziła dogłębną kwerendę w oparciu o dostępną literaturę związaną z poruszaną tematyką oraz o warszawską prasę okresu międzywojennego, wykorzystując przede wszystkim numery archiwalne „Gazety Polskiej”, posiłkując się również innymi tytułami, jak „Robotnik”, czasopismem Miast Polskich „Samorząd Miejski”, „Dziennikiem Zarządu m.st. Warszawy” i „Dziennikiem Zarządu Miejskiego w m.st. Warszawie”.
Monografia w dwóch głównych częściach ma układ chronologiczno-problemowy, zaś jej treść ujęto w pięciu rozdziałach. W pierwszej części, w rozdziale I, w dziewiętnastu podrozdziałach zostały zaprezentowane działania, 11 inicjatywy, poszczególne zadania, jakie wykonał Stefan Starzyński wraz ze swoimi współpracownikami, jako gospodarz miasta, kładąc wielki nacisk na szybki rozwój Warszawy, tak aby warunki życia w mieście polepszyły się, a wszyscy mieszkańcy, bez względu na to czy mieszkali w centrum czy na przedmieściach, mogli żyć godnie. W rozdziale tym przedstawiony został realizowany, planowany i perspektywiczny kierunek rozwoju stolicy oraz praca prezydenta Starzyńskiego, którą wykonał, aby Warszawa nabrała tempa rozwoju gospodarczego, a inwestycje stawały się rzeczywistością. Przedstawiono problemy, jakie musiał rozwiązywać, angażując przy tym szeroki krąg ludności, poprzez organizacje społeczne czy kulturalne, stosując w swojej pracy metody demokratyczne przez cały okres prezydentury. Tematyka rozdziałów dotyczy nie tylko rozwoju stolicy, i tak rozdział II prezentuje troskę prezydenta o zieleń i estetykę miasta. Ponadto w rozdziale tym autorka zwraca uwagę na wysiłek władz miejskich włożony w powiększanie terenów zielonych w stolicy, zadrzewianie miasta i upowszechnianie konkursu „Warszawa w kwiatach” oraz prowadzenie edukacji ekologicznej wśród mieszkańców, w tym najmłodszego pokolenia, zmianę nastawienia władz miejskich i mieszkańców do roli Wisły.
Rozdział III monografii został poświęcony omówieniu działalności towarzystw przyjaciół dzielnic Warszawy za czasów Stefana Starzyńskiego oraz bliskiej współpracy prezydenta z tymi stowarzyszeniami, co umożliwiło realizację wizji Starzyńskiego, dotyczącej rozwoju miasta. Współpraca ta przyczyniła się do budowania podwalin pod społeczeństwo obywatelskie, a we wrześniu 1939 roku, dzięki pośrednictwu delegatów prezydenta miasta i członków stowarzyszeń dzielnicowych, sam Starzyński mógł liczyć na wsparcie mieszkańców w obronie stolicy.
Rozdział IV niniejszej publikacji podkreśla powiązane losy Stefana Starzyńskiego i Stanisława Lorentza. Po objęciu stanowiska prezydenta Warszawy, jego losy splotły się z losami Stanisława Lorentza. To prezydent Warszawy, po przeprowadzonych rozmowach z wieloma osobami, wybrał na dyrektora Muzeum Narodowego właśnie Lorentza, znając jego kompetencje i zdolności, w zamian zyskał jednego z najbliższych współpracowników w bezpośredniej działalności administracyjnej. Prezydent Warszawy szczególnie doceniał jego podejście do zagadnień dotyczących upowszechniania kultury. W osobie dyrektora Muzeum Narodowego znalazł wielkiego entuzjastę realizacji swoich planów oraz modernizacji stolicy. Z inicjatywy Starzyńskiego w listopadzie 1935 roku powstała Komisja Opieki nad Zabytkami Warszawy, kierowana przez Stanisława Lorentza. Dyrektor Muzeum Narodowego spełnił największe marzenie prezydenta Starzyńskiego, w 1938 roku 12 organizując w nowym gmachu Muzeum Narodowego wystawę „Warszawa wczoraj, dziś, jutro”. We wrześniu 1939 roku, po kapitulacji, Stanisław Lorentz został osobistym tłumaczem prezydenta Warszawy i przebywał przy nim 24 godziny na dobę. Był ostatnią osobą, która pożegnała osobiście Stefana Starzyńskiego w dniu jego aresztowania przez gestapo. Po wojnie, wraz przyjaciółmi i kolegami, którzy przeżyli gehennę lat 1939−1945, przywracał pamięć o bohaterskim prezydencie Warszawy.
W rozdziale V, w czterech podrozdziałach autorka ukazuje utrwalone znaki pamięci o Stefanie Starzyńskim, podtrzymywanie tej pamięci przez bliskich współpracowników i przyjaciół prezydenta, którzy ocaleli z pożogi wojennej. Po 1945 roku o Stefanie Starzyńskim oficjalne władze Warszawy zapomniały, wręcz temat stawał się bardzo niewygodny, jednak zwykli mieszkańcy i współpracownicy, którzy pamiętali swego prezydenta, starali się podejmować kroki, mające na celu przywracanie pamięci o nim. W przestrzeni miejskiej powstawały tablice pamiątkowe oraz dwa pomniki, a przede wszystkim symboliczny grób Stefana Starzyńskiego na Starych Powązkach. Pamięć o prezydencie Warszawy przetrwała w poezji i literaturze, organizowano oddolnie bardzo często wydarzenia, podczas których składano hołd Starzyńskiemu lub wspominano go.
Drugą część publikacji stanowi Kalendarium, począwszy od 2 sierpnia 1934 roku, czyli od momentu powołania Stefana Starzyńskiego na Tymczasowego Prezydenta m.st. Warszawy − Zarządzeniem Rady Ministrów i przekazania mu wszelkich czynności i agend ustrojowych Tymczasowego Zarządu Miejskiego, do dnia, kiedy to urwał się ślad po Stefanie Starzyńskim, który został aresztowany przez gestapo i uwięziony na Pawiaku, gdzie przebywał do 23 grudnia 1939 roku. W Kalendarium czytelnicy znajdą informacje o inicjatywach i programie samorządowym Stefana Starzyńskiego, o spotkaniach prezydenta z mieszkańcami i przedstawicielami organizacji, będącymi partnerami przy wdrażaniu projektów, o oficjalnych spotkaniach, w których brał udział jako gospodarz miasta. W tej części publikacji znajdują się w miarę pełne (gdy oczywiście było to możliwe) wystąpienia prezydenta na forach publicznych, posiedzeniach Tymczasowej Rady Miejskiej, Związku Miast Polskich czy przemówienia wygłaszane podczas oficjalnych spotkań oraz wypowiedzi dla prasy, tak aby w pełni przedstawić działalność Stefana Starzyńskiego, jako samorządowca o niezwykłych zdolnościach organizatorskich, wizjonera przyszłości Warszawy. Kalendarium jest tak skonstruowane, aby czytelnik mógł odnaleźć w jednej publikacji w miarę pełny materiał archiwalny, dotyczący Stefana Starzyńskiego. Wynika z niego jak wielkie miał zasługi Starzyński dla warszawskiej gospodarki miej- 13 skiej w okresie 1934−1939. Analizując teksty tam zamieszczone, czytelnik może wyrobić sobie własne zdanie na temat stylu pracy i metod, jakimi posługiwał się prezydent Starzyński, zadań jakie wytyczał sobie, ale też swoim współpracownikom i jak je zrealizował, budując wielkość Warszawy.
W publikacji nie zostało omówione tło historyczne i nie są poruszane zagadnienia dotyczące ówczesnego systemu politycznego oraz nie przytoczono pełnego życiorysu prezydenta, gdyż zdecydowanie wcześniej dokonał tego w swoich pracach prof. Marian Marek Drozdowski, a kilkanaście lat później dopełnił wiedzę na ten temat w swojej książce Grzegorz Piątek.
Należy jeszcze uszczegółowić jedną bardzo ważną kwestię, dotyczącą prezydenta Stefana Starzyńskiego, otóż często przypisuje się mu przymiotnik „komisaryczny”. Wielu współpracowników Starzyńskiego po wojnie poruszało tę kwestię, niemalże upraszając o zaprzestanie powielania tego sformułowania, którego używała nieprzychylna prezydentowi prasa przed wrześniem 1939 roku. Posługując się słowami Aleksandra Władysława Zawadzkiego, który przez wiele lat był naczelnikiem finansowym w Tramwajach Miejskich, a od połowy 1939 roku wicedyrektorem Wydziału Finansowego Zarządu Miejskiego, przymiotnik ten nie znajdował uzasadnienia ani w ustawodawstwie samorządowym, ani w akcie nominacyjnym, ani w licznych aktach podpisywanych przez prezydenta.
Na terenie stolicy w owych czasach działali: komisarz rządowy w randze wojewody (W. Jaroszewicz) oraz prezydent miasta (S. Starzyński). Niezależnie od oceny faktu mianowania, a nie wyboru prezydenta Starzyńskiego, wydaje się, iż w piśmiennictwie naukowym i popularnonaukowym stosować wypada tytuły formalne, bez dodatków, które prasa mogła dorzucać. Epitety prasowe można odrębnie cytować, ale włączać ich do tytułów formalnych nie należy (A.W. Zawadzki, Starzyński a problemy finansowe stolicy, [w:] Wspomnienia o Stefanie Starzyńskim, red. M.M. Drozdowski, PWN, Warszawa 1982, s. 178−189).
Potwierdzenie tych słów znajdzie czytelnik w części Kalendarium, gdzie zamieszczony został tekst protokołu przekazania czynności Tymczasowego Zarządu Miejskiego w mieście stołecznym Warszawie oraz Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o tymczasowych organach ustrojowych gminy m.st. Warszawy, gdzie jest mowa, iż Warszawa posiadać będzie do czasu wydania ustawy o stołecznym samorządzie wojewódzkim, nie dłużej jednak, niż do dnia 31 marca 1936 roku − prezydenta miasta powołanego przez Radę Ministrów na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych. Czas ten się przedłużył, z korzyścią dla stolicy. Dopiero w 1938 roku miały miejsce wybory samorządowe, ale Stefanowi Starzyńskiemu nie było dane pozostać prezydentem z wyboru.
Autorka ma nadzieję, że podjęte przez nią badania, których podsumowaniem jest niniejsza publikacja, przyczynią się do pogłębienia wiedzy o działaniach Stefana Starzyńskiego jako prezydenta stolicy nie tylko przez miłośników historii Warszawy. Mając na uwadze, że publikacja w pewien sposób uchroni od zapomnienia cenne świadectwa historii stolicy, a przeprowadzone badania mogą mieć wartość nie tylko dla badaczy historii Warszawy. Naszkicowany przegląd materiałów źródłowych, uwzględniony przez autorkę, nie jest z pewnością kompletny, gdyż każdego dnia odkrywamy nowe ważne informacje dotyczące Stefana Starzyńskiego. Wymienione materiały, jak i dziesiątki cennych opracowań, monografii, artykułów prasowych zamieszczonych w Bibliografii mogą stanowić materiał badawczy dla innych historyków i cenne źródło dla nowych hipotez oraz inicjowania nowych badań, dotyczących samej postaci prezydenta Stefana Starzyńskiej, ale też i Warszawy.
Bezpośrednie obserwacje autorki nie tylko, jako byłej społecznej prezes Towarzystwa Przyjaciół Warszawy, zarazem historyka regionalisty–varsavianisty, ale także, jako samorządowca − radnej m.st. Warszawy wskazują, że rozwój stolicy oparty jest na inicjatywach i planach rozwoju rozpoczętych za czasów Stefana Starzyńskiego, które wpisały się współcześnie w obserwowany w Warszawie proces zmian społecznych, gospodarczych i urbanistycznych.
Wprowadzenie
dr Beata Michalec
zastępca dyrektora Muzeum Niepodległości
autorka publikacji
dr Tadeusz Skoczek
dyrektor Muzeum Niepodległości
redaktor publikacji
——————–
Wydarzenie: Wydanie publikacji pt.: „Ksiądz Jan Ignacy Golędzinowski”.
Współpraca: Parafia Rzym.-Kat. Pw. Chrystusa Króla przy ul. Tykocińska 27/35 w Warszawie, Muzeum Niepodległości w Warszawie.
Rola Fundacji Orkana: Przygotowanie wydawnictwa, w tym m.in.: fotoskład, korekta, obróbka zdjęć, redakcja, przygotowanie i druk publikacji, reklama, spotkania autorskie.
O wydarzeniu:
6 maja 2022 roku wspominaliśmy 80. rocznicę męczeńskiej śmierci w Dachau ks. Jana Ignacego Golędzinowskiego, pierwszego proboszcza i budowniczego naszego kościoła Chrystusa Króla na Targówku. Od 2013 roku parafia czyniła staranie o upamiętnienie tego niezwykłego kapłana, patrioty, społecznika, więźnia Pawiaka, Auschwitz i Dachau w nazwie ulicy bądź skweru na terenie parafii.
Na 90-lecie parafii w 2021 roku Uchwałą Rady Miasta Stołecznego Warszawy skwer znajdujący się przy stacji metra Targówek Mieszkaniowy, w pobliżu kościoła, otrzymał nazwę – „Skwer ks. J. I. Golędzinowskiego”. W 2022 roku, na skwerze planowane jest zamontowanie, na marmurowym cokole, pamiątkowej tablicy poświęconej ks. Janowi Golędzinowskiemu.
Zespołowi Nazewnictwa Miejskiego oraz Komisji ds. Nazewnictwa Miejskiego w Radzie m. st. Warszawy, a także Radzie Dzielnicy Targówek, ks. proboszcz wraz z Parafianami wyrażają słowa wdzięczności za spełnienie ich prośby.
Niniejsza publikacja przybliża sylwetkę ks. Jana Golędzinowskiego. Została napisana w oparciu o książkę „Ksiądz Jan Golędzinowski – męczennik za wiarę” z 2006 autorstwa pani Marzeny Kubacz z Wołomina, byłej dyrektorki Muzeum Zofii Nałkowskiej w Wołominie, która postać ks. Jana streściła w jednym, krótkim zdaniu „Tacy ludzie rodzą się raz na sto lat”. A także na podstawie książki „Ks. kanonik Jan Golędzinowski – duchowny, społecznik, radny Warszawy, więzień Pawiaka, Auschwitz i Dachau” z 2022 roku autorstwa pani dr Beaty Michalec, historyka z Muzeum Niepodległości w Warszawie, adiunkta w Instytucie Historii Akademii Finansów i Biznesu „Vistula”.
Pani Beata Michalec napisała, iż „ma wielką nadzieję, że ks. Jan Golędzinowski, który nie ma swojego grobu, zostanie należycie upamiętniony w nazewnictwie miejskim, w dzielnicy, o którą tak bardzo dbał, o polepszenie bytu jej ubogich mieszkańców zabiegał u władz samorządowych”. W kilku zdaniach tak opisała sylwetkę tego kapłana: „Ksiądz Jan Golędzinowski był człowiekiem czynu, nad wyraz pracowitym, który miał do spełnienia misję − wyciągnąć ludzi z biedy, polepszyć ich byt, naprawić to, co było do naprawienia wokół, tak, aby ludzie mogli żyć godnie.
Dzięki swoim zdolnościom organizacyjnym, umiejętności współpracy ze wszystkimi, potrafił tak wiele dokonać, nie tylko na Targówku. Tam, gdzie się pojawiał, działał na rzecz społeczności lokalnej, tworzył lepszy świat. Był zawsze gotowy nieść pomoc. Człowiek o wielu talentach, swoją pozycję wykorzystywał wyłącznie do ulepszania rzeczywistości.
Był niepokorny, z tego powodu miał wiele kłopotów na swojej drodze kapłańskiej.
Dzięki tej publikacji, za którą serdecznie dziękujemy, nasi Parafianie, którzy sprowadzili się na Targówek po 1975 roku, kiedy wybudowano duże bloki mieszkalne, w miejsce drewnianych, jednorodzinnych domków, będą mieli okazję lepiej poznać, kim był pierwszy proboszcz naszej parafii.
ks. dr prałat Marcin Wójtowicz
proboszcz parafii Rzym.-Kat. Pw. Chrystusa Króla
——————–
Wydarzenie: Wydanie publikacji książkowej z serii „Krajobraz kulturowy Ziemi Orzyskiej, tom VI”.
Współpraca: Muzeum Wojska, Wojskowości i Ziemi Orzyskiej (w organizacji).
Rola Fundacji Orkana: Przygotowanie wydawnictwa, w tym m.in.: fotoskład, korekta, obróbka zdjęć, redakcja, przygotowanie i druk publikacji, reklama, spotkania autorskie.
O wydarzeniu:
Orzysz to miasto od końca XIX stulecia kojarzone z wojskiem. Także po 1945 r. obecność Wojska Polskiego w orzyskich koszarach oraz na tutejszym poligonie odcisnęła trwały ślad na powojennej historii miasta. Można powiedzieć, że Orzysz wojskowy i Orzysz cywilny to dwa oblicza tego samego miasta, czasem funkcjonujące zupełnie odrębnie ale też nawzajem się przenikające. Jak więc wyglądało życie w tych częściach miasta? Jak wyglądały wzajemne relacje, współpraca i obopólne oddziaływanie między władzami wojskowymi a władzami cywilnymi? A może były to dwa osobne światy? Od postawienia tych pytań zaczął się kształtować pomysł, którego efektem końcowym jest ta książka.
Dwaj autorzy postanowili zmierzyć się z tym wyzwaniem. Prof. dr hab. Wiesław B. Łach z Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego w Olsztynie specjalizuje się w historii wojskowości. Na potrzeby tej książki postanowił opowiedzieć o historii jednej z najważniejszych jednostek stacjonujących w Orzyszu po II wojnie światowej, czyli 8 Dywizji Artylerii Przełamania. Ukazuje historię tej formacji, jej kadrę dowódczą oraz procesy związane ze szkoleniem. Z artykułu dowiadujemy się bardzo wiele na temat wykorzystywanego wówczas sprzętu czy codziennych bolączek życia żołnierskiego.
Dr Waldemar Brenda – historyk i regionalista – stworzył szeroką panoramę dziejów Orzysza w latach 1945–1960. Data początkowa tak wyznaczonych ram czasowych nie budzi wątpliwości. Przejście frontu sowiecko-niemieckiego w styczniu 1945 r. wyznacza nowy etap w historii miasta i regionu. Natomiast rok 1960 został przyjęty, jako data kończąca pobyt w Orzyszu 8 DAP. Ale jest to również czas, gdy po okresie najcięższej odmiany komunizmu, zakończonym tzw. przełomem październikowym w 1956 r., następuje względne uspokojenie społeczno-politycznej sytuacji w kraju. Wprawdzie nadal trwa Polska Rzeczpospolita Ludowa, ale w postaci nakreślonej przez rządy Władysława Gomułki. Zaczynała się tzw. „mała stabilizacja” przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych…
Wprawdzie główny punkt odniesienia dla rozważań W. Brendy to działalność władz miejskich w tym okresie, ale przyjęta perspektywa pozwala na ukazanie różnorodnych przejawów życia społecznego, które w pracy lokalnych władz znalazły odzwierciedlenie. Jednak wychodząc poza ten schemat, poznajemy czas powojennej obecności Armii Czerwonej w Orzyszu, zmiany struktury narodowościowej i społecznej, sprawy gospodarcze a także wybrane aspekty historii orzyskiej parafii rzymsko – katolickiej czy główne bolączki oświaty. Dowiadujemy się, jak ewoluowały nastroje społeczne i w jaki sposób wydarzenia o wymiarze ogólnopolskim, stawały się udziałem orzyskiej społeczności. Autor porusza oddziaływanie spraw wojskowych na życie miasta, ale także próbuje odtworzyć meandry lokalnej polityki w okresie komunizmu. Nie wyczerpuje tematu, a raczej stara się zasygnalizować niektóre wątki, wierząc, ze staną się one punktem wyjścia do dalszych badań.
Składam podziękowania za życzliwą i bezinteresowną pomoc : Łukaszowi Dowalewskiemu za przekazanie dokumentów oraz podzielenie się z nami swoimi wspomnieniami, Jackowi Foszczyńskiemu za uwagi recenzenckie, ks. Romanowi Szewczykowi Proboszczowi Parafii p. w. Matki Bożej Szkaplerznej w Orzyszu za udostępnienie kronik parafialnych, Justynie Wajnikonis-Maciejewskiej i Zofii Zecer-Ciszewskiej za użyczenie zdjęć z archiwum rodzinnego.
Beata Szymankiewicz
Dyrektor Muzeum Wojska, Wojskowości
i Ziemi Orzyskiej w Orzyszu
——————–
Odpisy uchwał Zarządu Fundacji
– uchwała nr 1/2023 o przyjęciu sprawozdania merytorycznego za rok 2022.
Powyższe odpisy zostały dołączone do sprawozdania Fundacji
Informacja o wysokości uzyskanych przychodów na dzień 31.12.2022 r.
W 2022 roku Fundacja uzyskała przychody w kwocie 137.428,00 zł, w tym:
– z darowizn 0,00 zł
– środków pochodzących ze źródeł publicznych, w tym z budżetu państwa i gminy 35.500,00 zł
– z odpłatnych świadczeń w ramach celów statutowych 0,00 zł
– z działalności gospodarczej przeznaczonej w całości na działalność statutową 101.928,00 zł
– inne przychody 0,00 zł
Informacja o poniesionych kosztach na dzień 31.12.2022 r.
W 2022 r. Fundacja poniosła koszty statutowe o łącznej wysokości 143.300,58 zł w tym:
– na realizację celów statutowych w wysokości 139.305,01 zł
– na administrację w wysokości 3.800,00 zł
– pozostałe koszty 195,57 zł
Dane o:
1) liczbie osób zatrudnionych w fundacji z podziałem według zajmowanych stanowisk i z wyodrębnieniem osób zatrudnionych wyłącznie w działalności gospodarczej:
– Fundacja nie zatrudniała w 2022 roku osób na podstawie umów o pracę. Zawierano wyłącznie umowy o dzieło.
2) łącznej kwocie wynagrodzeń wypłaconych przez fundacje z podziałem na wynagrodzenia, nagrody, premie i inne świadczenia, z wyodrębnieniem całości tych wynagrodzeń osób zatrudnionych wyłącznie w działalności gospodarczej:
– Fundacja nie zatrudniała w 2022 roku osób na podstawie umów o pracę
3) wysokości rocznego lub przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego łącznie członkom zarządu i innych organów fundacji oraz osobom kierującym wyłącznie działalnością gospodarczą z podziałem na wynagrodzenia, nagrody, premie i inne świadczenia:
– Fundacja nie zatrudniała w 2022 roku osób na podstawie umów o prace
4) wydatkach na wynagrodzenia z umów zlecenia i umów o dzieło:
– umowa o dzieło – 7 umów na łączną kwotę 86.000,00 zł
5) udzielonych przez fundacje pożyczkach pieniężnych, z podziałem według ich wysokości, ze wskazaniem pożyczkobiorców i warunków przyznania pożyczek oraz z podaniem podstawy statutowej udzielania takich pożyczek:
– Fundacja nie udzielała pożyczek
6) kwotach ulokowanych na rachunkach bankowych ze wskazaniem banku:
– nie wystąpiły
7) wartości nabytych obligacji oraz wielkości objętych udziałów lub nabytych akcji w spółkach prawa handlowego ze wskazaniem tych spółek:
– nie wystąpiły
8) nabytych nieruchomościach, ich przeznaczeniu oraz wysokości kwot wydatkowanych na to nabycie:
– nie wystąpiły
9) nabytych pozostałych środkach trwałych,
– nie wystąpiły
- wartości aktywów i zobowiązań Fundacji ujętych we właściwych sprawozdaniach
finansowych sporządzanych dla celów statystycznych:
– wartość aktywów na dzień 31.12.2022 r. 80.534,69 zł
– zobowiązania Fundacji na dzień 31.12.2022: 33.000,00 zł
Na dzień 31.12.2022 r. Fundacja ma podpisaną umowę na prowadzenie rachunku bankowego z mBank S.A. Bankowość Detaliczna z siedzibą w Warszawie ze stanem salda na koncie nr 16 1140 2004 0000 3702 7513 5964 w wysokości 80.534,69 zł
Dane o działalności zleconej fundacji przez podmioty państwowe i samorządowe (usługi, państwowe zadania zlecone i zamówienia publiczne) oraz o wyniku finansowym tej Działalności:
– nie wystąpiły
Informacja o rozliczeniach fundacji z tytułu ciążących zobowiązań podatkowych,
a także informację w sprawie składanych deklaracji podatkowych:
– Fundacja złoży deklarację Cit-8 za 2022 r. do dnia 22.03.2022 r.
– Fundacja złożyła deklarację PIT-4R za 2022 r. do dnia 27.01.2022 r.
W okresie sprawozdawczym nie było przeprowadzanych kontroli w fundacji.
Warszawa dnia 21.03.2023 r.