Sprawozdanie merytoryczne Fundacji im. Władysława Orkana za rok 2021

Dane rejestracyjne

Fundacja im. Władysława Orkana z siedzibą w Warszawie,

adres: ul. Przeworskiej 5A lok. 27, 04-382 Warszawa

adres elektroniczny: biuro@fundacjaorkana.pl

Fundacja została wpisana w dniu 7 kwietnia 2014 r. do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem 0000504764.

Numer statystyczny REGON Fundacji: 147181565.

Numer identyfikacji podatkowej NIP: 5242768227.

– Fundacja prowadziła działalność gospodarczą w zakresie określonym w KRS według wpisu do rejestru przedsiębiorców.

– Fundacja nie posiada statusu Organizacji Pożytku Publicznego (OPP).

– Fundacja nie jest płatnikiem podatku VAT.

Fundacja im. Władysława Orkana nie jest instytucją obowiązaną w rozumieniu ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2018 r. poz. 723 ze zm.). Ponadto w roku 2021 wszelkie transakcje przeprowadzone przez Fundację były bezgotówkowe.

Zarząd:

Natalia Roszkowska – Założyciel i Prezes

Cele statutowe Fundacji

  1. Upowszechnianie wiedzy o życiu, działalności i twórczości Władysława Orkana − twórcy regionalizmu polskiego − oraz upowszechnianie osiągnięć artystycznych
    i cywilizacyjnych polskiej prowincji;
  2. Upowszechnienie rodzimych tradycji związanych z dziedzictwem kulturowym
    i ochroną twórczości artystycznej;
  3. Kreowanie warunków do dokształcania ustawicznego utalentowanej artystycznie
    i zdolnej naukowo młodzieży z rodzin będących w trudnej sytuacji życiowej;
  4. Chronienie narodowej spuścizny literackiej i teatralnej, muzycznej, audiowizualnej, szczególnie regionalnej;
  5. Stwarzanie warunków do rozwoju czytelnictwa, upowszechnianie i promocja czytelnictwa, szczególnie na wsi i w małych miasteczkach;
  6. Wspieranie rozwoju wydawnictw, wartościowej literatury, ochrony księgozbiorów, muzealnictwa oraz wszelkich form rozwoju intelektualnego mieszkańców małych ośrodków;
  7. Kształtowanie postaw społecznych w zakresie edukacji kulturalnej, medialnej
    i ekologicznej;
  8. Inicjowanie akcji na rzecz mediacji społecznych, praw konsumentów
    i wolontariatu;
  9. Aktywizacja społeczna osób starszych i niepełnosprawnych;
  10.  Przeciwdziałanie wykluczeniu, w tym cyfrowemu, osób mieszkających na wsi
    i w małych miasteczkach (przede wszystkim dzieci i młodzieży oraz osób starszych);
  11.  Propagowanie tradycyjnych wyrobów i produktów regionalnych;
  12.  Korzystanie z doświadczeń państw Unii Europejskiej w zakresie polityki regionalnej, rozwoju wspólnot lokalnych i etnicznych;
  13.  Promowanie współpracy kulturalnej pomiędzy narodami słowiańskimi;

Realizacja celów statutowych

Fundacja realizuje swoje cele poprzez:

  1. Nagradzanie osób i instytucji zasłużonych dla idei rozwoju kultury i sztuki tworzonej
    w środowiskach lokalnych, regionalnych, małomiasteczkowych i na wsi, realizujących cele Fundacji;
  2. Współdziałanie z organami władzy samorządowej i państwowej, stowarzyszeniami kulturalnymi, bibliotekami, domami kultury, muzeami, instytucjami naukowymi, środkami społecznego komunikowania a także osobami prawnymi i fizycznymi, których działalność wiąże się z działalnością statutową Fundacji;
  3. Inicjowanie i prowadzenie muzeów edukacyjnych, muzeów biograficznych, muzeum etnograficznych, galerii sztuki oraz instytutów badawczych;
  4. Prowadzenie badań naukowych w zakresie dorobku kulturalnego środowisk lokalnych, regionalnych i polonijnych;
  5. Kreowanie i sponsorowanie przedsięwzięć pożytecznych dla idei Fundacji;
  6. Tworzenie warunków do uzyskania pomocy finansowej, rzeczowej
    lub organizacyjnej w zakresie inicjatyw osób wykluczonych na wsi (w tym dzieci
    i młodzieży oraz osób starszych) zmierzających do ich rozwoju intelektualnego, kulturalnego i zawodowego;
  7. Wydawanie książek i czasopism o charakterze naukowym, literackim
    i kulturalnym, także w nowych formach cyfrowych i w formatach przystosowanych do korzystania przez osoby niepełnosprawne;
  8. Nagrywanie filmów oraz dokonywanie rejestracji muzycznych i audiowizualnych, także w formatach przystosowanych do korzystania przez osoby niepełnosprawne;
  9. Opiniowanie projektów legislacyjnych rządowych i samorządowych związanych
    z działalnością Fundacji;
  10.  Organizowanie i finansowanie kursów, szkoleń, staży, a także sympozjów, konferencji naukowych i imprez kulturalnych;

Wybrana działalność Fundacji, współpraca Fundacji z Instytucjami Kultury
lub podmiotami zewnętrznymi w ramach obowiązującego statutu w 2021 roku:

Wydarzenie: Wydanie pracy pt. „Medalierstwo w służbie dworu elektorskiego
i królewskiego Augusta II Wettyna. Funkcje propagandowe medali z lat 1694-1733.

Współpraca: Projekt finansowany ze środków Fundacji PZU

Rola Fundacji Orkana: Realizacja i rozliczenie projektu w latach 2021-2022, w tym m.in.: fotoskład, korekta, obróbka zdjęć, redakcja, przygotowanie i druk publikacji, reklama, spotkania autorskie.

O wydarzeniu:

Zadanie pt. „Wydanie pracy pt. Medalierstwo w służbie dworu elektorskiego i królewskiego Augusta II Wettyna. Funkcje propagandowe medali z lat 1694-1733” dotyczącej mecenatu artystycznego króla polskiego i elektora saskiego ma na celu popularyzację mało znanego, lecz niezwykle cennego i jak dotąd przez nikogo szczegółowo opracowanego źródła historycznego do dziejów Polski w czasach saskich jakim są oryginalne XVII i XVIII-wieczne medale wybijane na bezpośrednie zlecenie Wettyna. Mimo licznych publikacji naukowych na temat mecenatu artystycznego Augusta II Wettyna nie powstało jak dotąd żadne odrębne opracowanie poświęcone spuściźnie medalierskiej pozostałej po tym monarsze. Praca niniejsza ma tę właśnie istniejącą lukę wypełnić. Przypomnieć należy jednocześnie, iż w 2020 roku przypadła 350 rocznica narodzin Fryderyka Augusta Wettyna (późniejszego Augusta II Wettyna). Jest to jeden z powodów dla których warto aby praca ta została wydana drukiem jako pokłosie wspomnianej rocznicy.

Głównym celem zadania pt. „Wydanie pracy pt. Medalierstwo w służbie dworu elektorskiego i królewskiego Augusta II Wettyna. Funkcje propagandowe medali z lat 1694-1733” jest poszerzenie i wzbogacenie dotychczasowych ustaleń dotyczących niektórych aspektów mecenatu artystycznego Wettyna oraz ich popularyzacja podczas spotkań autorskich, spacerów historycznych śladami Augusta II Wettyna w Warszawie i wykładów dla studentów Uniwersytetów III Wieku w Warce i Górze Kalwarii.

Wydana praca prócz zapełnienia wspomnianej luki w historiografii dotyczącej niezwykle ciekawego aspektu mecenatu artystycznego Augusta II Wettyna służyć będzie pomocą studentom historii sztuki piszącym różnego rodzaju prace komparatystyczne mające na celu wykazanie związków między różnymi dziełami sztuki z epoki oraz studentom historii np. podczas zajęć z zakresu Nauk Pomocniczych Historii podczas których numizmatyka również jest szczegółowo omawiana.

Na projekcie skorzystają Młodzież (13-18 lat), Dorośli (osoby w wieku produkcyjnym / aktywne zawodowo), Seniorzy (osoby w wieku emerytalnym / poprodukcjnym / 60+). Dla wymienionych grup dedykowane będą spotkania autorskie, spacery historyczne śladami Augusta II Wettyna i wykłady dla studentów Uniwersytetów III Wieku w Warce i Górze Kalwarii. Wydana praca pt. Medalierstwo w służbie dworu elektorskiego i królewskiego Augusta II Wettyna. Funkcje propagandowe medali z lat 1694-1733 będzie także prezentowana na stoiskach Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria oraz wydawnictwa Mazowiecka Oficyna Wydawnicza podczas różnego rodzaju targów turystycznych i targów książki o zasięgu wojewódzkim i ogólnokrajowym. Stąd potencjalny krąg odbiorców będzie bardzo szeroki.

Zadanie skierowane będzie także do innych odbiorców do których zaliczyć należy zawodowych historyków zajmujących się badaniem dziejów panowania Augusta II Wettyna, znawców medalierstwa i twórców fachowych katalogów medali zawierających prócz danych podstawowych (waga, materiał, średnica krążka) również informacje na temat programu artystycznego medalu i historii jego powstania, studentów historii i historii sztuki piszących różnego rodzaju prace komparatystyczne z zakresu historii sztuki bądź studiujących Nauk Pomocnicze Historii.

Autor za główny cel zadania „Wydanie pracy pt. Medalierstwo w służbie dworu elektorskiego i królewskiego Augusta II Wettyna. Funkcje propagandowe medali z lat 1694-1733” przyjął próbę odnalezienia wcześniejszego bądź powstałego równolegle z medalem dzieła sztuki: malarstwa, grafiki, rzeźby i medalierstwa stanowiącego wzorzec i źródło inspiracji dla twórcy numizmatu. Mimo, iż było to zadanie bardzo pracochłonne podczas pisania książki w wielu wypadkach udało się taki wzorzec odnaleźć. O wartości pracy świadczy także fakt, iż niewielki procent ustaleń zawartych w rozprawie został opublikowany w wysoko punktowanych recenzowanych periodykach naukowych z listy B Ministra Szkolnictwa Wyższego i Nauki takich jak „Przegląd Nauk Historycznych Uniwersytetu Łódzkiego”. Wydana praca prócz zapełnienia wspomnianej luki w historiografii dotyczącej niezwykle ciekawego aspektu mecenatu artystycznego Augusta II Wettyna służyć będzie pomocą studentom historii sztuki piszącym różnego rodzaju prace komparatystyczne mające na celu wykazanie związków między różnymi dziełami sztuki z epoki oraz studentom historii np. podczas zajęć z zakresu Nauk Pomocniczych Historii podczas których numizmatyka również jest szczegółowo omawiana. Identyfikacja bezpośrednich źródeł inspiracji dla działających pod koniec XVII wieku i w pierwszej połowie XVIII wieku artystów pozwoli lepiej odpowiedzieć na pytanie, jak August II Wettyn propagował własne, bezsprzeczne osiągnięcia polityczne, dyplomatyczne czy militarne. Z powyższym zagadnieniem bezpośrednio związana jest następna kwestia, mianowicie, czy i w jakim stopniu twórcy realizujący zamówienia dworu Wettynów czerpali z dostatecznie upowszechnionych w europejskiej ikonografii wzorców. Na ile natomiast w związku ze specyfiką ustrojową Rzeczpospolitej starali się nawiązywać do repertuaru symboli oraz sposobów uwieczniania sylwetki ludzkiej przychylnie przyjmowanych przez szlachtę.

Zadanie będzie promowane poprzez przekazanie publikacji do bibliotek posiadających przywilej posiadania egzemplarza obowiązkowego oraz poprzez jego reklamę w mediach społecznościowych. Wydana praca będzie również promowana podczas spotkań autorskich, wykładów historycznych na Uniwersytetach Trzeciego Wieku w Warce i Górze Kalwarii dotyczących problematyki medali Augusta II Wettyna oraz spacerów historycznych po Warszawie z udziałem autora pracy.

Dzięki partnerstwu z Fundacją PZU publikacja zostanie wydana do końca maja 2022 roku.

Wybrana działalność Fundacji, współpraca Fundacji z Instytucjami Kultury lub podmiotami zewnętrznymi w ramach obowiązującego statutu w 2021 roku:

Wydarzenie: Realizacja projektu dwuletniego (wniosek nr 140194/19/A4) w ramach programu LITERATURA 2020 – Wydanie pracy autorstwa Jana Gustawa Rokity pt. „Medalierstwo w służbie dworu królewskiego Sobieskich. Funkcje propagandowe medali z lat 1673-1697”

Współpraca: W ramach umowy nr 00049/20/FPK/IK z dnia 5 maja 2020 roku powyższe zadanie „dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach  objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych”.

Rola Fundacji Orkana: Realizacja i rozliczenie projektu w latach 2020-2021, w tym m.in.: fotoskład, korekta, obróbka zdjęć, redakcja, przygotowanie i druk publikacji, reklama, spotkania autorskie.

O wydarzeniu:

Zadanie pt. Wydanie pracy pt. „Medalierstwo w służbie dworu królewskiego Sobieskich. Funkcje propagandowe medali z lat 1673- 1697” dotyczącej mecenatu artystycznego właścicieli rezydencji królewskiej w Wilanowie ma na celu popularyzację mało znanego, lecz niezwykle cennego i jak dotąd przez nikogo szczegółowo opracowanego źródła historycznego do czasów Jana Sobieskiego jakim są oryginalne XVII-wieczne medale wybijane na bezpośrednie zlecenie Jana Sobieskiego, cesarza austriackiego Leopolda I Habsburga, czy papieża Innocentego XI. Wzmiankowane dzieła medalierskie z epoki miały za główny cel informowanie odbiorcy o głównych sukcesach militarnych Sobieskiego jak zwycięskie bitwy z Turkami pod Chocimiem, 11 listopada 1673 roku oraz pod Wiedniem, 12 września 1683 roku oraz o innych wydarzeniach z życia dworu królewskiego w Wilanowie. Osobny rozdział autor pracy poświęcił również na opisanie medali dedykowanych królewskiej małżonce, Marii Kazimierze Sobieskiej. Mimo licznych publikacji naukowych na temat mecenatu artystycznego Jana Sobieskiego dla których impulsem były kolejne okrągłe rocznice wydarzeń historycznych takie jak 300-lecie wiktorii chocimskiej obchodzone w 1973 roku oraz 300-lecie wiktorii wiedeńskiej obchodzone w 1983 roku nie powstało jak dotąd żadne odrębne opracowanie poświęcone spuściźnie medalierskiej pozostałej po Sobieskim. Praca niniejsza ma tę właśnie istniejącą lukę wypełnić. Przypomnieć należy jednocześnie, iż w 2023 roku przypada 350 rocznica bitwy chocimskiej. Jest to jeden z powodów dla których warto aby wzmiankowana praca została wydana drukiem. Autor za główny cel pracy przyjął próbę odnalezienia wcześniejszego bądź powstałego równolegle z medalem dzieła sztuki: malarstwa, grafiki, rzeźby i medalierstwa stanowiącego wzorzec i źródło inspiracji dla twórcy numizmatu. Mimo, iż było to zadanie bardzo pracochłonne w wielu wypadkach udało się taki wzorzec odnaleźć. O wartości pracy prócz recenzji wydawniczych świadczy także fakt, iż niewielki procent ustaleń zawartych w rozprawie został opublikowany w wysoko punktowanych recenzowanych periodykach naukowych z listy B Ministra Szkolnictwa Wyższego i Nauki takich jak Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Studia Historyczne oddziału krakowskiego PAN, Biuletyn Numizmatyczny Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego czy Studia Europaea Gnesnensia UAM w Poznaniu. Wydana praca prócz zapełnienia wspomnianej luki w historiografii dotyczącej niezwykle ciekawego aspektu mecenatu artystycznego Jana Sobieskiego służyć będzie pomocą studentom historii sztuki piszącym różnego rodzaju prace komparatystyczne mające na celu wykazanie związków między różnymi dziełami sztuki z epoki oraz studentom historii np. podczas zajęć z zakresu Nauk Pomocniczych Historii podczas których numizmatyka również jest szczegółowo omawiana.

W ramach realizacji pierwszego etapu zadania pt. Wydanie pracy
pt. „Medalierstwo w służbie dworu królewskiego Sobieskich. Funkcje propagandowe medali z lat 1673-1697” dotyczącej mecenatu artystycznego właścicieli rezydencji królewskiej w Wilanowie planowane jest przygotowanie merytoryczne pracy: opracowanie zgromadzonych materiałów, wstępna korekta tekstu, wybór i pozyskanie praw autorskich do ilustracji, przygotowanie tekstu pracy do druku: łamanie tekstu, dostosowanie rozmiaru czcionki i typu tekstu do wymogów wydawniczych, szczegółowa korekta tekstu, zlecenie przetłumaczenia streszczenia
z wersji polskiej na wersję angielską, przekazanie gotowej wersji pracy do druku, konsultacje z pracownikami wydawnictwa dotyczące ostatecznej wersji papierowej pracy, kontrola nad procesem druku publikacji. W ramach realizacji drugiego etapu planowana jest organizacja spotkań promocyjnych z udziałem autora i wykładów w ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Górze Kalwarii i Warce. Na potrzeby realizacji w/w zadania zostaną przygotowane dwie prezentacje multimedialne
(czas trwania to ok. 90 min) dotyczące wybranych zagadnień przedstawionych szerzej w pracy pt. „Mecenat artystyczny Jana III Sobieskiego w dziedzinie medalierstwa” oraz „Twórcy monet i medali gloryfikujących postać Jana III Sobieskiego”. Powyższe prezentacje będą przedstawione w roku akademickim 2019/2020 oraz 2021/2022 podczas wykładów skierowanych dla studentów-emerytów. W ramach realizacji trzeciego etapu planowana jest organizacja czterech spacerów historycznych dla mieszkańców miasta i gminy Góra Kalwaria pt. „Śladami Jana III Sobieskiego po dawnej Nowej Jerozolimie” Spacery będą realizowane w 2020 oraz 2021 roku podczas dni miasta (organizowanych corocznie w czerwcu). Przedsięwzięcie skierowane będzie zarówno dla rodzin, studentów jak i emerytów. Przewodnik przybliży mieszkańcom poszczególne zabytki związane z osobą Jana III Sobieskiego i jego rodziny jak kościół pw. Opatrzności Bożej na Mariankach gdzie siedzibę miał spowiednik królewski Sobieskiego o. Stanisław Papczyński, ogrody parafialne znajdujące się na miejscu XVII-wiecznej rezydencji biskupa Stefana Wierzbowskiego, w której na Boże Narodzenie 1684 lub 1687 roku przebywał Jan III Sobieski czy w końcu pozostałości po rezydencji królewskiej tzw. Zwierzyńcu Michała Korybuta Wiśniowieckiego, w latach dziewięćdziesiątych XVII wieku należącej do królewskiego syna Jakuba Sobieskiego.

Projekt został zrealizowany i rozliczony. Sprawozdanie zostało zaakceptowane przez Instytut Książki, która prowadzi i realizuje projekty dla Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wybrana działalność Fundacji, współpraca Fundacji z Instytucjami Kultury lub podmiotami zewnętrznymi w ramach obowiązującego statutu w 2021 roku:

Wydarzenie: Publikacja książkowa z serii „Krajobraz kulturowy Ziemi Orzyskiej”, tom. V; „Cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej w Cierzpiętach. Historia i przywracanie pamięci” autorstwa Małgorzaty Karczewskiej i Macieja Karczewskiego.

Współpraca: Muzeum Wojska, Wojskowości i Ziemi Orzyskiej (w organizacji).

Rola Fundacji Orkana: Fotoskład, korekta, obróbka zdjęć, redakcja, przygotowanie i druk publikacji.

O wydarzeniu:

Od ponad stu lat, cmentarze wojenne na których spoczywają żołnierze polegli w latach I wojny światowej są elementem mazurskiego krajobrazu. Ich los był zmienny. W czasach wschodniopruskich były pielęgnowane przez władze i mieszkańców jako miejsca pamięci o dramatycznych wydarzeniach, które wywarły wielki wpływ na prowincję i jej ludność. Jedna z zasad przyjętych podczas organizowania cmentarzy wojennych na terenie Prus Wschodnich zawierała się w słowach „Pro Patria” (Za Ojczyznę). W ten sposób uzasadniono fakt równego traktowania poległych żołnierzy armii niemieckiej i rosyjskiej, gdyż niezależnie od tego po której stronie walczyli, każdy z nich poległ za własną ojczyznę. Na mazurskich cmentarzach Wielkiej Wojny leżą więc obok siebie ci, którzy za życia stawali przeciwko sobie.

Żadna z walczących wówczas armii nie miała charakteru narodowego, dlatego należy zamienić często używane określenie „cmentarze Niemców i Rosjan”, na „cmentarze żołnierzy armii niemieckiej i rosyjskiej”. Po każdej stronie walczyli żołnierze różnych narodowości, w tym pochodzenia polskiego. Podobnie jest również na cmentarzu w Cierzpiętach. Wśród żołnierzy armii niemieckiej odnajdujemy polskobrzmiące nazwiska Andruszkiewicz i Samulowitz, żołnierzy pochodzących z Torunia i Działdowa. Nie dysponujemy co prawda imiennymi wykazami żołnierzy armii carskiej, ale pewne jest, że również wśród nich odnaleźlibyśmy Polaków. Przecież w szeregach pułków strzelców syberyjskich walczyło wielu potomków polskich zesłańców i emigrantów. Opieka nad cmentarzami wojennymi nie jest jednak uwarunkowana pochodzeniem spoczywających na nich żołnierzy. Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych nakazuje dbałość o miejsce ostatniego spoczynku osób wojskowych, poległych lub zmarłych z powodu działań wojennych, bez względu na narodowość. Tyle mówią przepisy, jednak ważniejsze jest kierowanie się podstawowym, ludzkim obowiązkiem otaczania opieką miejsc wiecznego spoczynku. Tak właśnie stało się w Cierzpiętach. Od kilku lat, Burmistrz Orzysza Zbigniew Włodkowski wracał myślami do idei przywrócenia tego miejsca mieszkańcom i historii. W 2021 roku zapomniany cmentarz wojenny, w świetle urzędowych dokumentów niebędący wówczas ani miejscem pamięci, obiektem zabytkowym, ani nawet cmentarzem, doczekał się odnowienia, które było udziałem zarówno zaangażowania instytucjonalnego, jak też osobistego wielu osób. Stało się to możliwe dzięki staraniom władz Gminy Orzysz przy współpracy
z Muzeum Wojska, Wojskowości i Ziemi Orzyskiej w Orzyszu oraz Nadleśnictwem Giżycko, dzięki dofinansowaniu Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Prace renowacyjne poprzedziły badania wykopaliskowe, które początkowo nie były zadaniem przewidzianym w procesie renowacji i nie były ujęte w harmonogramie prac i kalkulacji kosztów. Zostały przeprowadzone społecznie, siłami wolontariuszy, których logistycznie wsparło z wielką życzliwością Muzeum Wojska, Wojskowości
i Ziemi Orzyskiej oraz firma Roberta Włodkowskiego, wykonawcy prac remontowych. Wszystkim, którzy wzięli w nich udział serdecznie dziękujemy. Wasza postawa jest dowodem, że nawet zapomniane dotąd dziedzictwo można przywrócić społeczności Mazur jako ważne świadectwo przeszłości tej krainy.

Książka, którą trzymacie w rękach jest podsumowaniem wiedzy na temat cmentarza nr 116 w Cierzpiętach: historii walk, w których polegli pochowani tutaj żołnierze, budowy i przekształceń cmentarza, jego upadku i odnowienia. Zawiera też opis i wyjaśnienie działań podjętych w związku z pracami renowacyjnymi, których celem było odtworzenie wyglądu cmentarza z okresu międzywojennego. Jest to bardzo ważny aspekt prac renowacyjnych nekropolii Wielkiej Wojny, szczególnie tych mocno zniszczonych. Zdarza się, że opiekunowie cmentarzy decydują się
na urządzenie tych miejsc od nowa, z zastosowaniem współczesnych materiałów i rozwiązań architektonicznych. Powoduje to bezpowrotną utratę wartości zabytkowej tych cmentarzy oraz ich niepowtarzalnego klimatu. Mamy nadzieję, że osoby odwiedzające cmentarz w Cierzpiętach docenią starania.

W pracach nad książką wsparło nas wiele osób, którym serdecznie dziękujemy. Beacie Szymankiewicz, dyrektor Muzeum Wojska, Wojskowości i Ziemi Orzyskiej za trud wydania tej publikacji.

Markowi Olendrowi, Markowi Kowalczykowi oraz Kazimierzowi Pietrachowiczowi za udostępnienie unikalnych widokówek cmentarza przechowywanych w swoich kolekcjach.

Jackowi Czaplickiemu za podzielenie się spostrzeżeniami dotyczącymi technologii wykonywania nagrobków zachowanych na cmentarzu, opracowanie graficzne planu cmentarza oraz relację fotograficzną z badań wykopaliskowych.

Karolowi Dadasowi, Adamowi Rajkiewiczowi oraz Robertowi Włodkowskiemu za udostępnienie fotografii zamieszczonych w książce.

Autorzy książki

Wybrana działalność Fundacji, współpraca Fundacji z Instytucjami Kultury
lub podmiotami zewnętrznymi w ramach obowiązującego statutu w 2021 roku:

Wydarzenie: Wydanie publikacji pt.: „Pokolenie Kolumbów”

Współpraca: Muzeum Niepodległości w Warszawie, Fundacja Dialogu i Kultur

Rola Fundacji Orkana: Fotoskład, korekta, obróbka zdjęć, redakcja, przygotowanie i druk publikacji.

O wydarzeniu:

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłosił rok 2021 Rokiem Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. W związku z przypadającą 100. rocznicą urodzin Krzysztofa Kamila Baczyńskiego jednego z najwybitniejszych polskich twórców, poety pokolenia Kolumbów, powstańca warszawskiego, Muzeum Niepodległości w Warszawie w dniu 27 kwietnia 2021 roku zorganizowało w formie online Ogólnopolską Interdyscyplinarną Konferencję Naukową „Pokolenie Kolumbów. Krzysztof Kamil Baczyński znany i nieznany oraz pozostali poeci Powstania Warszawskiego” pod patronatem Marszałka Województwa Mazowieckiego i Prezydenta m.st. Warszawy.

Podczas konferencji chcieliśmy przypomnieć postać Poety-Żołnierza oraz innych młodych twórców pokolenia „Kolumbów rocznika 1920”, których zalicza się w poczet nie tylko uczestników Powstania Warszawskiego jak: Józefa Szczepańskiego, Tadeusza Gajcego, Zdzisława Stroińskiego, Romana Bratnego, Krystynę Krahelską, Ewę Pohoską, Annę Świrszczyńską, Witolda Zalewskiego, Bohdana Czeszko czy Mirona Białoszewskiego, ale również Andrzeja Trzebińskiego, Tadeusza Różewicza, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Lecha Bądkowskiego, Tadeusza Borowskiego, Annę Kamieńską, Józefa Hena. Prawie wszyscy przystępowali do matury w 1939 roku. Ich losy potoczyły się różnie, różne były też doświadczenia z lat, na które przypadła Ich młodość. Pragnęliśmy nie tylko uczcić Ich pamięć i przypomnieć dokonania literackie, ale też spojrzeć wstecz z nieco szerszej perspektywy, przez pryzmat całego szeregu dziedzin: historii, socjologii, psychologii, literaturoznawstwa, kulturoznawstwa czy filozofii.

Konferencja miała charakter interdyscyplinarny, szczególnie zależało nam
na podjęciu ciekawej i wielowymiarowej dyskusji. W spotkaniu wzięli udział nie tylko humaniści i przedstawiciele nauk społecznych, ale też wszyscy naukowcy, nauczyciele, studenci oraz amatorzy, których badania związane są z szeroko pojmowaną historią II wojny światowej i z literaturą tamtego okresu.

Pokłosiem konferencji jest wydanie publikacji naukowej (recenzowanej przez dwóch specjalistów), w punktowanym Wydawnictwie Naukowym Muzeum Niepodległości w Warszawie (na poziomie 80 pkt, unikatowy identyfikator wydawnictwa 42 700) , w której znalazły się referaty wygłoszone przez różnych specjalistów. Mamy nadzieję, 8 że po przeczytaniu publikacji, poeci „Pokolenia Kolumbów” zachęcą nas do refleksji nad życiem.

Warto dodać, że na runku księgarskim znajduje się, wydana przez Muzeum Niepodległości, antologia wierszy „Dziś idę walczyć – Mamo” (drugie wydanie) zestawiona z myślą o przypomnieniu o dorobku artystycznym pokolenia, któremu przyszło strzelać do wroga z brylantów. Warto przypomnieć wiele imprez organizowanych w Roku Baczyńskiego. Oto niektóre z nich: filmowe prezentacje Eweliny Pilawa-Soroki w cyklu „Szczęśliwy naród który ma poetę”, wystawę plakatów ze zbiorów własnych „Warszawskie dzieci pójdziemy w boj…” czy cykle imprez organizowanych przez Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości. „Niebo złote ci otworzę” – było widowiskiem słowno-muzycznym wieńczącym
Dni Pamięci Pawiaka.

Niebawem Fundacja Art. Marii Reif wyda antologię utworów Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

Beata Michalec, Tadeusz Skoczek

Wybrana działalność Fundacji, współpraca Fundacji z Instytucjami Kultury lub podmiotami zewnętrznymi w ramach obowiązującego statutu w 2021 roku:

Wydarzenie: Wydanie albumu pt.: „Targówek Fabryczny (pisany subiektywnie)”

Współpraca: Miasto Stołeczne Warszawa, Dzielnica Targówek, Muzeum Niepodległości, Towarzystwo Przyjaciół Targówka

Rola Fundacji Orkana: Fotoskład, korekta, obróbka zdjęć, redakcja, przygotowanie i druk publikacji.

O wydarzeniu:

Dzięki wsparciu Rady i Zarządu Dzielnicy Targówek m.st. Warszawy, po raz pierwszy trafia do rąk czytelników monografia poświęcona Targówkowi Fabrycznemu, który nabiera z roku na rok coraz wyraźniej charakteru wielkomiejskiego. Do tej pory z inicjatywy Oddziału Miłośników Bródna Towarzystwa Przyjaciół Warszawy, ukazały się jedynie publikacje dotyczące przede wszystkim Bródna.

Tym razem inicjatywa wydania publikacji pt. „Targówek Fabryczny (opisany subiektywnie)”, autorstwa Jerzego Stańczaka wyszła od społeczników – członków, skupionych w Towarzystwie Przyjaciół Warszawy Oddział Targówek Fabryczny, Mieszkaniowy i Zacisze. Autor swoją pracę nad monografią zakończył w 2008 roku, po wielu latach doczekał się jej wydania. To miłośnicy historii regionu dołożyli wszelkich starań, aby książka się ukazała.

Opublikowany tekst Jerzego Stańczaka jest zgodny z maszynopisem, redakcja świadomie nie podjęła się naniesienia jakichkolwiek korekt. Takie wydanie ma też swoje walory, gdyż autor, jako miłośnik historii wykazał silne poczucie więzi z rodzinnym regionalizmem, ukazał jej lokalny patriotyzm i swoje „zakorzenienie”.

To „zakorzenienie” daje poczucie wartości własnej regionalności, wpływając na osobowość autora. Ukształtowało go ono w dzieciństwie i w okresie dojrzewania, ale też pozwoliło mu doświadczyć własnej wartości w wieku późniejszym. Jako człowiek dorosły odkrył i uznał rzeczywistą wartość własnej etniczności.

Autor nieświadomie nawiązał do tradycji ruchu społecznikowskiego
i regionalnego dwudziestolecia międzywojennego. Wspominał raczej na marginesie działalność Towarzystwa Przyjaciół Targówka i Utraty przed 1939 rokiem i jego działaczy, jak chociażby Henryka Lotholca – współtwórcę i prezesa tego stowarzyszenia. Jerzy Stańczak w sposób niezwykle obrazowy przedstawił bliski mu rejon miasta, a także warunki życia w okresie międzywojennym oraz po II wojnie światowej na Targówku Fabrycznym i Utracie.

Jako geograf i geolog, analizował mapy i plany znajdujące się w Archiwum m.st. Warszawy. Kiedy opracowywał swoją monografię nie było jeszcze możliwości korzystania z Internetu. Każdy badacz przeszłości musiał udać się do archiwów, by po wielu miesiącach wzmożonej pracy badawczej zebrać niezbędny i wystarczający materiał źródłowy.

Pan Jerzy Stańczak rozpoczął swoją monografię od genezy krajobrazu naturalnego Warszawy i okolic, w tym Targówka Fabrycznego. Poddał analizie mapy, przekazując informacje na temat najstarszej drogi na Targówku Fabrycznym, czy kolonii utworzonej na bagnach za Pragą. Autor bardzo dokładnie zbadał historię tego regionu, odnosząc się do ogólnej historii miasta. W jednym z rozdziałów podał informacje o carskich fortach wokół Warszawy. W tekście nie mogło zabraknąć danych o kolei na Pradze – Jerzy Stańczak i w tym wypadku nie zawiódł czytelnika, dostarczając mu informacji na temat budowy kolei petersburskiej i nadwiślańskiej. Targówek Fabryczny wraz z Utratą, Kozią Górką, Kawęczynem i Niedotrzymem znalazł się w „objęciach” tych torów.

Istotną częścią publikacji jest opis wsi sąsiadujących z Targówkiem Fabrycznym, a także bogata historia Targówka obejmująca okres do pierwszej połowy XIX wieku. Autor nie pominął ważnej kwestii powstania na Targówku Fabrycznym pierwszej parafii pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego.

Za sprawą Jerzego Stańczaka przenosimy się do okresu międzywojennego, dowiadując się o przejawach aktywności mieszkańców na różnych polach,
jak np. dążenie do powstania pierwszej szkoły na Targówku Fabrycznym. Autor z wielkim pietyzmem opisuje historię dzisiejszej Szkoły Podstawowej nr 58 przy ul. Mieszka I.

Niezaprzeczalnym walorem publikacji jest przedstawienie w niej realiów życia codziennego mieszkańców w okresie międzywojennym i zmiany warunków bytowania sąsiadów. Jerzy Stańczak przenosi nas w lata wojny, podczas których był światkiem losów okupowanej Warszawy. Z kronikarską pasją przedstawia czytelnikom aktywność nauczycieli, organizację tzw. półkolonii ogródkowych, szkolnictwo pod okupacją i tajne nauczanie. Znajdują się tu też wątki opisujące działalność konspiracyjną mieszkańców Targówka Fabrycznego i ich zaangażowanie w walkę o Pragę w 1944 roku. Przedstawiona jest geneza powstania harcerskich drużyn od 1938 roku, ich działalność podczas okupacji oraz po zakończeniu działań wojennych. Swoją publikację Jerzy Stańczak kończy na latach powojennych, przedstawiając zmiany jakie dokonały się na terenie jego „małej Ojczyzny”.

Na zakończenie pragnę Państwu przekazać słowa od członków Towarzystwa Przyjaciół Warszawy Oddział Targówek Fabryczny, Mieszkaniowy i Zacisze: „Marzenia Pana Jerzego się spełniły. W wyremontowanej zabytkowej willi dyrektora Scholtze przy Siarczanej 6 powstało Centrum Kultury i Aktywności, a na krańcach Targówka Fabrycznego zbiornik retencyjny z zagospodarowanym częściowo terenem leśnym”.

dr Beata Michalec

Zastępca Dyrektora ds. Programowych

Muzeum Niepodległości w Warszawie

Informacja o prowadzonej działalności gospodarczej według wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego

Na dzień 31.12.2021 roku Fundacja prowadziła głównie działalność gospodarczą w zakresie:

– Wydawanie książek – PKD 58.11.Z,

– Pozostała działalność wydawnicza – PKD 58.19.Z,

Dochody z działalności gospodarczej Fundacja przeznacza na realizację celów statutowych określonych w § 6 Statutu.

Odpisy uchwał Zarządu Fundacji

Uchwała zarządu 1/2022 – dotycząca przyjęcia sprawozdania merytorycznego Fundacji za rok 2021.

Powyższe odpisy zostały dołączone do sprawozdania Fundacji

Informacja o wysokości uzyskanych przychodów na dzień 31.12.2021 r.

W 2021 roku Fundacja uzyskała przychody w kwocie 189.000,00 zł, w tym:

– z darowizn 30.000,00  zł

– środków pochodzących ze źródeł publicznych, w tym z budżetu państwa i gminy 54.000,00

– z odpłatnych świadczeń w ramach celów statutowych 105.000,00

– z działalności gospodarczej przeznaczonej w całości na działalność statutową 0,00

– inne przychody 0,00  zł

Informacja o poniesionych kosztach na dzień 31.12.2021 r.

W 2021 r. Fundacja poniosła koszty statutowe o łącznej wysokości  145.850,53 zł w tym:

– na realizację celów statutowych w wysokości 140.450,53

– na administrację w wysokości 2.400,00

– pozostałe koszty 3.000,00

Dane o:

1) liczbie osób zatrudnionych w fundacji z podziałem według zajmowanych stanowisk
i z wyodrębnieniem osób zatrudnionych wyłącznie w działalności gospodarczej:

– Fundacja nie zatrudniała w 2021 roku osób na podstawie umów o pracę. Zawierano wyłącznie umowy o dzieło.

2) łącznej kwocie wynagrodzeń wypłaconych przez fundacje z podziałem
na wynagrodzenia, nagrody, premie i inne świadczenia, z wyodrębnieniem całości tych wynagrodzeń osób zatrudnionych wyłącznie w działalności gospodarczej:

– Fundacja nie zatrudniała w 2021 roku osób na podstawie umów o pracę

3) wysokości rocznego lub przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego łącznie członkom zarządu i innych organów fundacji oraz osobom kierującym wyłącznie działalnością gospodarczą z podziałem na wynagrodzenia, nagrody, premie i inne świadczenia:

– Fundacja nie zatrudniała w 2021 roku osób na podstawie umów o prace

4) wydatkach na wynagrodzenia z umów zlecenia i umów o dzieło:

– umowa o dzieło – 16 umów na łączną kwotę 97.970,00

5) udzielonych przez fundacje pożyczkach pieniężnych, z podziałem według
ich wysokości, ze wskazaniem pożyczkobiorców i warunków przyznania pożyczek oraz z podaniem podstawy statutowej udzielania takich pożyczek:

– Fundacja nie udzielała pożyczek

6) kwotach ulokowanych na rachunkach bankowych ze wskazaniem banku:

– nie wystąpiły

7) wartości nabytych obligacji oraz wielkości objętych udziałów lub nabytych akcji w spółkach prawa handlowego ze wskazaniem tych spółek:

– nie wystąpiły

8) nabytych nieruchomościach, ich przeznaczeniu oraz wysokości kwot wydatkowanych na to nabycie:

– nie wystąpiły

9) nabytych pozostałych środkach trwałych,

– nie wystąpiły

10) wartości aktywów i zobowiązań Fundacji ujętych we właściwych sprawozdaniach

finansowych sporządzanych dla celów statystycznych:

– wartość aktywów na dzień 31.12.2021 r. 100.894,46

– zobowiązania Fundacji na dzień 31.12.2021: 47.787,19 zł

Na dzień 31.12.2021 r. Fundacja ma podpisaną umowę na prowadzenie rachunku bankowego z mBank S.A. Bankowość Detaliczna z siedzibą w Warszawie ze stanem salda na koncie nr 16 1140 2004 0000 3702 7513  5964 w wysokości 78.394,46

Dane o działalności zleconej fundacji przez podmioty państwowe i samorządowe (usługi, państwowe zadania zlecone i zamówienia publiczne) oraz o wyniku finansowym tej Działalności:

– nie wystąpiły

Informacja o rozliczeniach fundacji z tytułu ciążących zobowiązań podatkowych, a także informację w sprawie składanych deklaracji podatkowych:

– Fundacja złoży deklarację Cit-8 za 2021 r. do dnia 30.06.2022 r.

– Fundacja złożyła deklarację PIT-4R za 2021 r. do dnia 31.01.2022 r.

W okresie sprawozdawczym nie było przeprowadzanych kontroli w fundacji.

Warszawa dnia 25.03.2022 r.