Idea wyróżniania ludzi aktywnych i twórczych nie jest współcześnie niczym odkrywczym ani nowatorskim. Promocyjny charakter wielu nagród jest ważnym czynnikiem mobilizującym wydawców, plastyków, muzyków. Wielcy patroni, bogaci sponsorzy, omnipotentne gazety czy czasopisma w oparciu o sowicie honorowane nagrody sterują gospodarką, narzucają zasady funkcjonowania rynkom sztuki i literatury. Powstają grupy artystów tworzących „pod nagrody” i realizujących styl narzucany przez mecenasów owych konkursów. Wielkie akcje mogą być pożyteczne, w Polsce narzucają jednak artystom obcy styl, naruszają suwerenność
twórczą, wprowadzają coś na kształt autocenzury. Nie wymieniając tytułów ani nazwisk związanych ze „stajniami” ich wydawców, nie wymieniając nazw konkursów i ich promotorów wystarczy stwierdzić, że przynoszą one tyle indywidualnego pożytku co straty mierzonej nierównymi warunkami promocji, powodują powstawanie nieautentycznych wartości , czasami są przyczynami społecznego i ekonomicznego wykluczenia. Organizatorzy zbiorowej świadomości tworzą swoiste getto gustów, programów, filozofii. Propagują ideowy imperializm lub zaściankowy konserwatyzm. Wypaczają rzeczywisty obraz autentycznej twórczości. Dlatego Fundacja Orkana wraz z grupą istniejących wciąż działaczy kultury, dziennikarzy, twórców i nawet polityków (związanych z szeroko pojętym ruchem ludowym), organizatorów aktywności artystycznej polskiej prowincji, miłośników autentycznych wartości wszystkiego co lokalne, regionalne, polskie postanowiła skorzystać
z utartego schematu i stworzyć ideę nagradzania ludzi aktywnych żyjących i tworzących poza opłotkami stolic.
Nagrody przyznaje specjalnie powołana co roku Kapituła Nagrody im. Władysława Orkana, której spotkanie w 2015 roku odbyło się w Sejmie RP 27 maja. W skład Kapituły weszli:
Płk rez. Stanisław Dąbrowski – przewodniczący, Halina Murawska – sekretarz, oraz członkowie: Eugeniusz Grzeszczak – Wicemarszałek Sejmu RP, Krzysztof Jóźwiak – Przewodniczący Rady Senioralnej Instytutu Orkana, Ks. prof. dr hab. Henryk Skorowski – Dyrektor Międzynarodowego Centrum Dialogu Międzykulturowego i Międzyreligijnego UKSW, Mirosław Szemla – Kanclerz Kapituły, Zdzisław Bik – Prezes Grupy Kapitałowej FASING, Tomasz Skoczek – Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie, Natalia Roszkowska – Prezes Fundacji im. Władysława Orkana, Artur Andrysiak – Sekretarz Rady Nadzorczej Polskiego Radia SA, Magdalena Flis-Lichota – Dyrektor Kancelarii Marszałka Województwa Mazowieckiego, Tomasz Jagodziński – Dyrektor Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie, Roman Kochanowicz – Dyrektor Muzeum Romantyzmu w Opinogórze, Sławomir Morawski – Starosta Ciechanowski, Andrzej Pietrasik – Burmistrz Płońska, Stanisław Wójcik – Dyrektor Kancelarii Sejmiku Województwa Mazowieckiego
Zaprezentowane zostały wszystkie wnioski jakie spłynęły do sekretariatu Nagrody. Postanowiono przyznać następujące nagrody:
JERZY HOFFMAN – wybitny polski reżyser filmowy
za wielki wkład pracy w tworzenie polskiej kultury narodowej, za mistrzowskie przedstawianie w filmie najwybitniejszych dzieł literatury polskiej, za kino historyczne, które uczy i wychowuje
ANNA FICOŃ – artystka ludowa z Żywiecczyzny
za działalność artystyczną w dziedzinie rzeźbiarstwa i malarstwa na szkle
JANINA KĘSEK – starszy kustosz w Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni
za wieloletnie badania nad dziedzictwem kultury ludowej oraz historii regionu Ziemi Bocheńskiej z uwzględnieniem publikacji Bochnia i obwód bocheński w latach 1863-1864. W 150. rocznicę Powstania Styczniowego oraz Kariery chłopskich synów z Ziemi Bocheńskiej
ZOFIA WIŚNIEWSKA – pisarka i pedagog pochodząca z Ziemi Limanowskiej
za wszechstronną działalność edukacyjną, utrwalanie legend ludowych, twórczość dla dzieci oraz publicystykę przypominającą martyrologię mieszkańców wsi polskiej podczas niemieckiej okupacji
MIEJSKA ORKIESTRA DĘTA OCHOTNICZEJ STRAŻY POŻARNEJ z CIECHANOWA
za tworzenie artystycznego krajobrazu kulturowego miasta
CHÓR MELODIA z OPINOGÓRY
za przypominanie w swojej 30-letniej aktywności twórczej etosu kultury chłopskiej blisko związanego z pracą na roli
STOWARZYSZENIE KULTURALNE ZEPÓŁ PIEŚNI i TAŃCA „WARMIA”
za wybitne osiągnięcia w sztuce pieśni i tańca
UNIWERSYTET LUDOWY w RADAWNICY
za działalność w zakresie edukacji nawiązującej do najlepszych tradycji, ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia i wychowywania mieszkańców wsi
ZESPÓŁ WOKALNY „PAUZA, Raz, Dwa, Trzy…”
za kultywowanie dziedzictwa poezji ks. Jana Twardowskiego oraz przybliżanie w artystycznej formie Jego postaci
W sobotę 13 czerwca 2015 r. w Muzeum Romantyzmu w Opinogórze, koło Ciechanowa, rozdano Nagrody im. Władysława Orkana za rok 2014. Uroczysta Gala odbyła się w przepięknie położonej Oranżerii, niedawno odnowionej części zabytkowej substancji rodu Krasińskich.
Galę otworzyła Natalia Roszkowska – Prezes Zarządu Fundacji im. Władysława Orkana – która powitała wszystkich gości. Podziękowała również współorganizatorom, dyrektorowi Muzeum Romantyzmu w Opinogórze – Romanowi Kochanowiczowi oraz dyrektorowi Muzeum Niepodległości w Warszawie – dr Tadeuszowi Skoczkowi za pomoc w przygotowaniu uroczystości. Partnerom, sponsorom oraz osobom krzewiącym idee orkanowskie podziękowała za wsparcie oraz przychylność a Panu Marszałkowi Adamowi Struzikowi za objęcie Honorowym Patronatem XIII już edycji Nagrody im. Władysława Orkana za rok 2014, edycji wyjątkowej bo przypadającej w 85 rocznicę śmierci Patrona.
Pani Prezes opowiedziała także o życiu i twórczości Władysława Orkana, o celach jakie stawia przed sobą idea samej Nagrody oraz Fundacja. Zachęciła również do zapoznania się z publikacją „Kronika Władysława Orkana 2002-2014”, która została przygotowana specjalnie na tę okazję. Kończąc swoje wystąpienie odczytała utwór Władysława Orkana „Przygrywka”, który jest kwintesencją jego twórczości.
Nagrodę Orkana otrzymało 9 laureatów, w tym przyznano dwie nagrody specjalne dla Janiny Kęsek – starszego kustosza w Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni – za wieloletnie badania nad dziedzictwem kultury ludowej oraz historii regionu Ziemi Bocheńskiej – i dla zespołu wokalnego „Pauza, Raz, Dwa, Trzy…” – za kultywowanie dziedzictwa poezji ks. Jana Twardowskiego oraz przybliżanie w artystycznej formie Jego postaci. Nagrodę Honorową otrzymał wybitny polski reżyser filmowy Jerzy Hoffman – za wielki wkład pracy w tworzenie polskiej kultury narodowej, za mistrzowskie przedstawianie w filmie najwybitniejszych dzieł literatury polskiej, za kino historyczne, które uczy i wychowuje.
Nagrody laureatom wręczali Adam Struzik – Marszałek Województwa Mazowieckiego, Sławomir Morawski – Starosta Ciechanowski, Jarosław Kalinowski – wieloletni członek Kapituły Nagrody Orkana oraz płk rez. Stanisław Dąbrowski i Tomasz Skoczek – członkowie tegorocznej Kapituły Nagrody Orkana.
– Jestem niezmiernie dumny z tej nagrody – powiedział podczas Gali Jerzy Hoffman, który jak stwierdził ubolewa nad faktem, że twórczości Orkana już się nie czyta, że odszedł w zapomnienie, podobnie jak jego prawdziwe imię – Franciszek Smaciarz. A jeszcze 50 lat temu jego powieści były obowiązkowymi lekturami szkolnymi.
– Ja czytałem „Komorników” w szkole, ale to jest już inne pokolenie. Nie tylko Orkana się nie czyta, ale Żeromskiego również, a młodzież niechętnie sięga po klasykę. A to właśnie dzięki takim ludziom jak Władysław Orkan możemy dzisiaj cieszyć się Polską, w jakiej żyjemy – zakończył Jerzy Hoffman.
Podczas uroczystości głos zabrali także Marszałek Adam Struzik, Starosta Sławomir Morawski oraz Poseł Parlamentu Europejskiego Jarosław Kalinowski. Wydarzenie uświetniły także koncerty laureatów tegorocznej nagrody: chóru Melodia z Opinogóry oraz zespołu wokalnego „Pauza. Raz. Dwa. Trzy” ze szkoły specjalnej nr 101 w Warszawie.